مقدمه مترجم
وب ۱.۰ رسانه‌ای یک طرفه بود که سازمان، شرکت‌ها، مؤسسات و افراد برای انتشار اطلاعات از آن استفاده می‌کردند، این در حالی بود که کاربران در وب ۱.۰ تنها امکان دسترسی به اطلاعات موجود و استفاده از آنها را داشتند و نه توان ایجاد و یا تغییر آن را. به تدریج کاربران با انبوهی از اطلاعات روبه‌رو شدند که خود یک مشکل محسوب می‌شد. باید راه حلی پیدا می‌کردند. از اینجا بود که کم کم نرم‌افزارهای مبتنی بر وب به کمک کاربران آمدند. در وب ۲.۰ کاربران قادرند خود به ایجاد و خلق محتوا اقدام نمایند، آن را ساماندهی و تنظیم کنند، دیگران را در اطلاعات و داشته‌های خود شریک و سهیم سازند و یا به انتقاد و تغییر آن بپردازند. وب ۳.۰ را می‌توان در درک و احساس اطلاعات توسط ماشین و ارائه اطلاعاتی کامل بر اساس این درک برای رسیدن به نتایج مناسب‌تر و منطقی‌تر خلاصه کرد. در وب ۳.۰ بحث اصلی در مورد هوشمند شدن وب است. پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک کامپیوترها، محتوای وب را می‌فهمند و آن را درک می‌کنند.
مقدمه
تاریخچه شبکه جهانی به ایجاد وب ۱.۰[۱] بر می‌گردد. وب ۱.۰ به گونه‌ای طراحی شده بود که مشتریان و کاربران فقط می‌توانستند صفحات آن را ببینند اما قادر به ایجاد تغییر یا اظهارنظر در مورد محتوای آن صفحات نبودند. از لحاظ فنی، اطلاعات صفحات وب ۱.۰ در واقع به ویرایش خارجی بستگی دارد. نسل بعدی وب‌ها، وب ۲.۰[۲] بود. عبارت وب ۲.۰ ابتدا در ژانویه ۱۹۹۹ توسط دارسی دینوسی، مشاور سبک اطلاعات دیجیتال، در مقاله «آینده تقسیم شده» (در ویکی‌پدیا) توصیف شد. وب ۲.۰ در مورد ارتباط دوطرفه بین شبکه جهانی و انسان از طریق کامپیوتر و اینترنت است.
در حال حاضر وب ۳.۰[۳]، در حال نفوذ در دنیای کسب‌وکار و امور مالی (برای مثال دیبروین و همکاران[۴]، ۲۰۱۰؛ ماد[۵] و کوگلان[۶]، ۲۰۱۰)، آموزش‌وپرورش (پور[۷]، ۲۰۱۳)، بهداشت و سلامت (برای مثال سیکارس و همکاران[۸]، ۲۰۱۱؛ مانیکا و همکاران[۹]، روشا[۱۰]، ۲۰۱۰؛ روتنبرگ و همکاران[۱۱]، ۲۰۰۹) و حتی کتابخانه‌ها (برای مثال پال، جی. کی.[۱۲]، ۲۰۱۰؛ تمپلمن- کلویت[۱۳]، ۲۰۱۰) است. وب ۳.۰ اساساً استفاده از روباتیک و هوش مصنوعی در ارتباط دو طرفه، ابتدا بین انسان‌ها و کامپیوترها و در مرحله دوم بین انسان و انسان از طریق کامپیوترها است. وقتی وب ۱.۰ به وجود آمد، توسعه‌دهندگان شبکه به دنبال راهی برای ایجاد تعامل دو طرفه بودند، در نتیجه وب ۲.۰ به وجود آمد. نمونه‌های اصلی وب ۲.۰ عبارت‌اند از وبلاگ‌ها، سایت‌های شبکه‌ای، ویکی‌ها، شبکه‌های اجتماعی و غیره.
هر وب‌سایت وب ۲.۰ ممکن است به کاربران اجازه دهد با یکدیگر تعامل داشته باشند. این صفحات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که محتوای آنها محدود به تماشایشان نیست بلکه کاربران می‌توانند مطالب خود را به آنها اضافه کنند، در مورد آنها اظهارنظر نمایند و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. همه وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی به عنوان سایت‌های وب ۲.۰ در نظر گرفته می‌شوند مانند فیس‌بوک، وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌های اشتراک‌گذاری ویدئو از جمله یوتیوب. برنرز- لی[۱۴] (۲۰۰۶) وب ۲.۰ را به عنوان در بازی به سوی خواندن و نوشتن برای همه توصیف کرد. وب ۲.۰ به هر فرد یک فضا برای نوشتن افکار خود و بارگذاری تصاویر یا فیلم‌ها از طریق مرورگرش می‌دهد. ویژگی‌های وب ۲.۰ عبارت‌اند از: تجربه غنی کاربر، مشارکت کاربر، محتوای پویا، فراداده، استانداردهای وب و مقیاس‌پذیری. ویژگی‌های دیگر مانند باز بودن، آزادی و هوش جمعی از طریق مشارکت کاربر، می‌تواند به عنوان ویژگی‌های بارز وب ۲.۰ مورد توجه قرار گیرد (بست[۱۵]، ۲۰۰۶).
ویژگی‌های وب ۳.۰ و کتابخانه‌ها
مارکوف[۱۶] (۲۰۰۶) وب ۳.۰ را به عنوان فناوری نسل سوم که توسط شرکت‌های اینترنتی پایه‌گذاری شده، شرح داد این فناوری دقیقاً همان چیزی است که ممکن است شبکه هوشمند واقعی نامیده شود. در این فناوری نوعی از جستجوی واژگان، داده‌کاوی، درک تجهیزات و سیستم‌های هوش ترکیبی نهاده شده که معمولاً در خرید، جزئیات ریزی را که توسط سیستم پردازش شده نشان می‌دهد تا بتواند برای مصرف کننده تجربه‌ای بسیار مؤثر و مورد پسند را ارائه دهد. رشد و تحولات مربوط به گرایش‌های وب ۳.۰ فناوری‌ها و ویژگی‌های جدیدی را به شبکه اضافه و تقویت خواهد کرد.
این نمودار توسعه از یک سیستم بایگانی به وب ۳.۰ را نشان می‌دهد. پیش‌بینی‌هایی برای وب ۴.۰[۱۷] نیز در آن وجود دارد که در سال ۲۰۲۰ آغاز خواهد شد. برخی از محققان بر پردازش ابری در وب ۳.۰ تأکید دارند. اگر نتوان گفت همه ویژگی‌های وب ۳.۰ در فضای ابری قرار خواهد گرفت، اما تعداد زیادی از آنها در آینده در این فضا قرار می‌گیرند. چنانچه زنگ و همکاران[۱۸]، ۲۰۰۹؛ بالیگا و همکاران[۱۹]، ۲۰۱۱ توصیف کرده‌اند، وب ۴.۰ ممکن است منتهی به ایجاد لپ‌تاپ‌هایی بدون هارد درایو و ایجاد سیستم اینترنت ماهواره‌ای بسیار قوی شوند که ابزارها را قادر می‌سازند به هر کامپیوتری وصل شوند و کار را در آسمان‌ها و روی ابرها ذخیره کنند.
وب ۳.۰ دارای پیامدهای زیادی در حرفه کتابداری و علوم اطلاع‌رسانی است. ما هرگز در طول تاریخ اطلاعات زیادی را به‌طور همزمان در دسترس نداشته‌ایم، اما دسترسی به آنها از طریق اینترنت بسیار آسان است. آنچه سخت است یافتن اطلاعات مرتبط و مورد نیاز از میان انبوه اطلاعات در دسترس است. محتواهای ترکیبی وب نه تنها اطلاعات را به طور کامل در اختیار ما قرار می‌دهند، بلکه داده‌ها را نیز بسیار قابل استفاده می‌کنند، محتواهای ترکیبی اطلاعات را از منابع مختلف جمع‌آوری می‌کنند و آنها را از طریق یک رابط کاربری کوتاه و مناسب ارائه می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، اگر یک توریست برای ترمینال اتوبوس‌ها جستجو کند، وب از اطلاعات محتواهای ترکیبی استفاده می‌کند و نتایجی همراه با نقشه‌های گوگل و مقیاسه‌ای فواصل تولید می‌شوند. انواع اصلی محتواهای ترکیبی شامل محتواهای ترکیبی نقشه‌برداری، ویدئویی، عکس، خرید و جستجو و محتواهای ترکیبی اخبار می‌شوند. وب معنایی، برای دستگاه‌ها ابزارهایی برای قرار دادن، مبادله و تفسیر اطلاعات فراهم می‌کند. با استفاده از وب معنایی، یک کامپیوتر برای یافتن محتواهای مورد نیاز، با استفاده از وب معنایی و ابزارهای جستجو و بازیابی، شروع به گشتن در یک وب یا پایگاه داده می‌کند و سپس از آن، به سمت وب یا پایگاه داده دیگری حرکت می‌کند. ویجت‌ها برنامه‌های کوتاهی هستند که به شکل آیکون‌های هوشمند بر روی دسکتاپ تلفن همراه و کامپیوتر قرار می‌گیرند. نام دیگر ویجت، گجت است که بر روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال، آب‌وهوا، ساعت، تقویم یا بوک مارک‌ها انواع اصلی ویجت‌ها هستند.
یک پایگاه داده معنایی پایگاه داده مبتنی بر دانش است. از لحاظ ریشه‌ای هر پایگاه داده با پایگاه‌های داده دیگر بر مبنای معنای آنچه مورد جستجو است، مرتبط می‌شود. پایگاه‌های داده معنایی در سطح بالا، دارای پنج مزیت مهم می‌باشند: آنها با پایگاه‌های داده ارتباطی موجود شما کار می‌کند و با فناوری‌های وب همترازاند. فناوری زیر بنایی آنها یکپارچه‌سازی چندگانه پایگاه‌های داده را سرعت می‌بخشد. پایه اساسی آنها ساختارهای داده‌ای با طراحی انعطاف‌پذیر هستند؛ بنابراین می‌توانند به شرکت‌هایی که با چالش داده‌های بزرگ مواجه هستند، کمک کنند.
در جستجوی توزیع شده، بسیاری از سیستم‌ها، کامپیوترها و شبکه‌ها به هم متصل می‌شوند و اطلاعاتشان از طریق داده‌های نمایه شده، خزنده‌ها و فرایندهای جستجویی، قابل یافتن می‌شوند. جستجوی توزیع شده توسط بسیاری از موتورهای جستجو و استانداردهای آنها استفاده می‌شود.
دستیاران دیجیتال شخصی (پی دی ای[۲۰]) می‌توانند برای ایجاد مفیدترین ترکیبات از جلسات، تورهای محل، سفر و اقامت به طور خودکار جلسات و جدول زمانی شما در همکاری با پایگاه داده سایت خودتان را ترتیب دهند (جئورگالیدس و همکاران[۲۱]، ۱۹۹۷).
کتاب‌های تعاملی، نسل بعدی کتاب‌های الکترونیکی هستند. در آینده کتابداران به ناشران در مورد طراحی و ویژگی‌های این کتاب‌ها اطلاعات خواهند داد. به عنوان مثال، اگر کتاب در مورد محصولات گندم است، تمامی مراحل آن از آماده‌سازی خاک تا رشد محصول نشان داده می‌شود. به طور خلاصه (رمضان[۲۲]، ۲۰۱۴) کتاب‌های تعاملی در روش یادگیری بسیار مفید هستند و به جای فقط خواندن، مطالعه مفهومی را توسعه خواهند داد.
بسیاری از کتابداران به یاد خواهند آورد که زمانی گفته می‌شد کامپیوترها به‌زودی نقش کتابداران را بر عهده خواهند گرفت و کتابخانه‌ها به دلیل کمبود استفاده و عدم نیاز بسته می‌شوند. تهدید فناوری و آنچه می‌تواند در زمینه کتابداری انجام گیرد، همیشه وجود داشته است؛ بااین‌حال، آن پاسخی که این حرفه می‌تواند با آن تفاوت‌های نهایی را برای بقایش ایجاد کند (کنفیک و ورنر، ۲۰۰۸)؛ یعنی؛ مفهوم کتاب‌های تعاملی قبلاً به وجود آمده است. در دوره وب ۳.۰، کامپیوترها قادر به پاسخگویی به اکثر پرسش‌ها با استفاده از هوش مصنوعی یا منطق فازی خواهند بود. دانشجویان درحالی‌که برنامه‌های کاربردی صحبت خواهند کرد و کتاب‌های تعاملی آموزش خواهند داد، به مطالعه می‌پردازند. در سطح بعدی، هوش مصنوعی به پرسش‌های محققان، با استفاده از کتاب‌ها، مقالات مجلات، پایان‌نامه‌ها و دایره المعارف‌ها پاسخ خواهد داد.
همه متخصصان و کتابداران تلاش می‌کنند تا بتوانند شرایط و روندهای موجود را درک و تعدیل نمایند، به آنها پاسخ دهند و خود را با آنها منطبق سازند. کتابداران وب ۱.۰ را پذیرفتند و بعداً از وب ۲.۰ برای اهداف سازمانی و ارائه خدمات به کاربران استفاده کردند. در آینده، چالش جدید، اتخاذ و استفاده از فناوری‌های وب ۳.۰ در کتابخانه‌ها خواهد بود. یک گزینه، آموزش است که در آن می‌توان نقش کتابخانه‌ها را (فقط به عنوان چند نمونه کوچک) با اتخاذ فناوری‌های جدید، ایجاد وبلاگ‌های فراپیوندی، مهارت‌های ارتقاء، حمایت از یادگیری مشارکتی و ارائه خدمات با کیفیت افزایش و توسعه داد. همان‌طور که وب ۳.۰ یکپارچگی و دسترس‌پذیری کاربر را در بارگذاری محتوای فکری‌اش پشتیبانی می‌کند کاربران باید در مورد حریم خصوصی و حقوق مالکیت معنوی‌شان آگاه و هوشیار باشند. همچنین باید رهنمودهایی که برای عموم کاربران در مورد ایجاد، ارزیابی، سازمان‌دهی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات وجود دارد، پیوسته بازنگری شوند و نسبت به تغییر انعطاف‌پذیر باشند.
وب ۳.۰ و برنامه‌های آن تنها در زبان جهانی اصلی که در صدر آن انگلیسی است وجود دارد درحالی‌که دیگر زبان‌های کمتر رایج نادیده گرفته می‌شوند. یادگیری ابزارهای وب ۳.۰ و اتخاذ فناوری‌های آنها نه‌تنها تصویر کلی کتابخانه‌ها بلکه تصویر کلی حرفه کتابداری را بهبود می‌بخشد. کتابداران مدیران اطلاعات هستند و اطلاعات در قالب محتوای دیجیتالی و الکترونیکی تغییر یافته است. کتابداران به عنوان مدیران اطلاعات باید از ابزارهای مدیریت هوش مصنوعی کاملاً مطلع باشند و وب معنایی تخصص بیشتر در محیط دیجیتال در حال تحول را طلب می‌کند.
پانویس:
- Web 1.0
- Web 2.0
- Web 3.0
- Debruyne et al
- Maad
- Coghlan
- Poore
- Ciccarese et al
- Manica et al
- Rocha
- Ruttenberg et al
- Pal J. K.
- Tempelman-Kluit
- Berners-Lee
- Best
- Markoff
- Web 4.0
- Zeng et al
- Baliga et al
- PDA
- Georgallides et al
- Ramzan
منبع:
این نوشته ترجمه مطلبی با این عنوان است: Third Generation of the Web Libraries, Librarians and Web 3.0
بدون دیدگاه