دوازدهمین کرسی ترویجی نقد و بررسی در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی به کتاب «متولیان و نایب التولیه ها» اختصاص داشت؛ این کرسی ترویجی، به همت گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد برگزار شد.
این جلسه با حضور دکتر مرتضی انفرادی، مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی و نویسندگان کتاب «متولیان و نایب التولیه ها، محمد سوهانیان حقیقی و رضا نقدی، برگزار شد.
محمد سوهانیان حقیقی در ابتدای این جلسه ابرازکرد: این اثر برگرفته از کتاب وزین و گران سنگ «دایر المعارف آستان قدس» است که جلد نخست آن روانه بازار نشر شده است و در آینده‌ای نزدیک،شاهد جلد دوم این کتاب هستیم.
وی افزود: در دایره‌المعارف آستان قدس رضوی مقالات متعددی وجود دارد و موضوع برخی از مقالات، این قابلیت را دارا است که به صورت مستقل به آن ها پرداخته شود؛ یکی از این موضوعات، متولیان و نایب التولیه‌های آستان قدس رضوی است که در کتابی با همین عنوان به آن پرداخته شده است.
سوهانیان ادامه داد: در چند دهه اخیر راجع به تاریخ آستان قدس رضوی آثاری به چاپ رسیده است؛ ذیل این کتاب‌ها اشاره‌ای به اقدامات متولیان و نایب التولیه ها شده است؛ در سالهای اخیر نیز چند مقاله راجع به متولیان در دوره‌های صفوی و قاجاری نوشته شده است، ولی اثری که مستقل باشد و چشم‌انداز کلی از اداره‌کنندگان این مجموعه سترگ ارائه دهد، وجود نداشت؛ از این رو، مقرر شد با بازبینی مقالات، اثری مستقل ارائه دهیم و از همین رو، کتاب «متولیان و نایب التولیه ها» را منتشر کردیم.
رضا نقدی پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی و دیگر نویسنده این کتاب نیز در ادامه ابراز کرد: این اثر به شش بخش تقسیم می‌شود که «نقیبان و متولیان حرم مطهر رضوی از آغاز تا دوره صفوی»،«متولیان آستان قدس رضوی در دوره صفوی»،«متولیان آستان قدس رضوی در دوره افشاری»،«متولیان آستان قدس رضوی در دوره قاجار»،« نایب التولیه‌های آستان قدس رضوی در دوره پهلوی»،«متولیان آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی» و در انتها منابع و فهرست نویسندگان از جمله آنها ست.
وی افزود: از زمان خاکسپاری پیکر مطهر امام‌رضا(ع) در سناباد توس، به تدریج شیفتگان و علاقهمندان حضرتش بر مزار آن امام همام گرد آمدند و با ساخت بارگاه و وقف املاک و اسباب بر مضجع شریف امام، در آبادانی آن کوشیدند. همین توسعۀ حرم و موقوفات و نذورات رضوی سبب شد تا افرادی از میان رجال دینی تا رجال سیاسی و نظامی، بسته به شرایط هر عصر، اداره و تمشیت امور آن را عهده‌دار گردند. از این افراد تا دورۀ صفوی با عنوان نقیب، پس از آن تا پایان دورۀ افشاری با نام متولی، در عهد قاجار با عنوان متولیباشی، در عصر پهلوی با نام نایبالتولیه و پس از انقلاب اسلامی با عنوان تولیت یاد شده است.
این پژوهشگر تصریح کرد: هدف از تدوین کتاب «آستان قدس رضوی؛ متولیان و نائب التولیه‌ها»، آشنایی با شرح حال و بررسی اقدامات این اشخاص است که در سیر تحول حرم رضوی تأثیری به سزا داشتهاند. بخش عمدهای از مطالب این کتاب در دائرهالمعارف آستان قدس رضوی آمده است؛ اما چون این مطالب با نظم الفبایی و به‌صورت پراکنده بود، شورای علمی گروه فرهنگ و سیره رضوی، تصمیم گرفت، بررسی سیر ادارۀ حرم و متولیان آن را در قالب اثری مستقل با اضافات و تعدیل‌هایی، به دو تن از پژوهشگرانش واگذار کند.
بدون دیدگاه