- چکیده
یکی از مهم¬ترین جنگ¬های دینی که در سده¬های میانی، به وقوع پیوست و بعدها از آن با عنوان جنگ صلیبی یاد شد، دو سده از تاریخ پیروان دو ملّت بزرگ ابراهیمی، اسلام و مسیحیت، را در سه قاره جهان در برگرفت. یکی از اهم مسائل مربوط به این جنگ، تأثیر آموزه¬ها و باورهای دینی مسیحیان در پیدایی و تداوم آن بود. بازشناسی آموزه¬های دینی مؤثر در این جنگ، به دلیل درهم تنیده شدن این تعالیم و آموزه¬ها با یک¬دیگر و تحولات معنایی آن¬ها و تغییر ساختارشان در اذهان و باور مسیحیان، کار ساده¬ای نبود. آموزه¬هایی که بیش¬ترین سهم را در این جنگ داشتند، عبارت بودند از: آموزه جنگ مقدس، زیارت، توبه، نجات و آمرزش گناهان، هزاره¬گرایی، خطاناپذیری پاپ در رأس کلیسا به عنوان کالبد مسیح، و برخی از باورهای عامیانه. به نظر برخی از پژوهشگران، دین سرپوشی بر اهداف سیاسی و منافع اقتصادیِ پشت¬پرده گردانندگان این جنگ، اعم از پاپ¬ها، امپراتوران و شاهان اروپا و فئودال¬های بزرگ، و حتی عوام بود؛ با این همه باید اذعان داشت که در صورت فقدان این آموزه¬ها و باورهای دینی، هرگز جنگی به وقوع نمی¬پیوست یا در صورت وقوع، تداوم نمی¬یافت؛ چرا که این جنگ با این گستردگی جغرافیایی و بعد مسافت، آن هم در این بازه زمانی طولانی نیاز به انگیزه¬ای بسیار قوی داشت که تنها آموزه¬ها و باورهای دینی مسیحیان سده-های میانی (به تعبیر ویل دورانت، عصر ایمان) توان ایجاد آن را داشت. ایده محبت عام مسیح در طول تاریخ مسیحیت، توسط آباء کلیسا، به¬تدریج به ایده جنگ صلیبی منجر شد که آمیزه¬ای از سه آموزه جنگ مقدس، توبه و زیارت بود. آموزه هزاره¬گرایی باعث تسریع در ایجاد آموزه جنگ صلیبی شد و سرانجام باور مردم به خطاناپذیری پاپ، باعث استقبال غیرمنتظره آنان از فراخوان جنگ علیه مسلمانان شد. این آموزه¬ها و میزان باورمندی مسیحیان بدان، در طول حملات صلیبی بارها دچار افت و خیزهای بسیار شد که در روند جنگ بی¬تأثیر نبود. روش تحقیق، روش تاریخی، از نوع تبیینی در قالب توصیف و تحلیل داده¬های تاریخی است؛ ولی پیش از آغاز هر مبحث، از روش تحلیل زبانی برای بررسی تعاریف کلامی آموزه¬های مسیحیت استفاده شد. دقت در تاریخ اجتماعی و فرهنگی و جست‌وجوی ساختارهای وسیع‌تر در تاریخ(بنا به مکتب آنال) و تأمل در نقش نمادها، و باورهای ذهنی مردم از مقدسات، با تکیه بر دست¬نوشته¬های شاهدان عینی حملات صلیبی و زائران بیت¬المقدس در آن عصر، از ویژگی¬های این تحقیق است. به دلیل میان¬رشته¬ای بودن موضوع و برای رفع هرگونه ابهام، بسیاری از اعلام و اصطلاحات در پانوشت توضیح داده شده است.
