- چکیده
دوره ی صفویه یکی از مهم ترین دوره ها در تاریخ ایران است که هنر و صنعت به ویژه فرش بافی در آن اهمیت ویژه ای داشت. فرش بافی در این زمان شکوفا شد و بهترین فرش های ایرانی در این زمان بافته شد. این پایان نامه به بررسی موضوع فرش در عصر صفویه(مواد و ابزار، طراحی نقوش، مناطق تولید، چگونگی بافت، بازار مصرف) می پردازد و به لحاظ روش توصیفی است. در ابتدا زمینه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان عواملی مؤثر بر فرش بافی در عصر صفویه بررسی می شود. این زمینه ها عبارتند از وجود راهها و امنیت آنها، ساخت بناهای درباری، مساجد، مدارس و بقعه ها، طراحی و نگارگری و علاقه ی مردم به تولیدات هنری و استقبال از آنها. سپس به مناطق تولید فرش در عصر صفویه پرداخته می شود. در عصر صفویه مناطق مختلفی به تولید فرش پرداختند از جمله تبریز، اصفهان، کاشان، همدان، کرمان، جوشقان و خراسان. فرش های منصوب به هر منطقه و مشخصات قالی در هر منطقه مورد بررسی قرار می گیرد. سپس مواد، ابزارهای تولید، شیوه های بافت و نقوش فرش بحث می شود. در عصر صفویه از بهترین مواد از جمله ابریشم، پشم، پنبه و کرک برای تولید فرش استفاده شد و بهترین ابزارها برای بافت فرش بکارگرفته شد. روش های بافت عبارت بودند از فارسی باف و ترکی باف. در این دوره طرح های زیادی برای بافت قالی بکار رفت که مهم ترین آنها طرح های لچک ترنج، افشان، محرابی، شکارگاه، بته جقه، هراتی، طرح کاج، خرچنگی، جوشقانی و نقش شاه عباسی می باشد. و در آخر هم به بازار مصرف و تجارت فرش در عصر صفویه پرداخته می شود. فرش در عصر صفوی هم مصارف داخلی داشت و هم به عنوان یک کالای تجاری صادر می شد. مصارف داخلی فرش عبارت بودند از مصارف درباری، مساجد و مکان های مذهبی و مصرف برای زندگی مردم عادی. در نتیجه می توان گفت که فرش در عصر صفوی از لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و از لحاظ تولید از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است. به همین منظور در تولید آن بهترین مواد، ابزار و نقوش استفاده شده است. هم چنین در این دوره فرش به عنوان یک کالای تجاری مورد توجه بوده است و مصارف مختلفی داشته است.
