چکیده

أنساب الأشراف بلاذری به عنوان یکی از مهم ترین آثار تاریخی دوره اسلامی طی سده سوم هجری، علی رغم در بر داشتن مطالب فراوان تاریخی از رخدادهای سده نخست هجری، کمتر مورد توجه مورخان سده های بعد از خود و نیز محققان جدید قرار گرفته است. بلاذری در این کتاب توجه خاصی به اخبار پیرامون علی بن ابی طالب (ع) دارد و بخش مذکور یکی از مفصل ترین بخش های این کتاب را شامل می شود. رساله حاضر می کوشد تا با رویکرد تاریخ نگارانه به سه پرسش اصلی مطروحه در طرح نامه، یعنی جایگاه أنساب الأشراف در سنت تاریخ نگاری دوره اسلامی، عوامل مؤثر بر تاریخ نگاری بلاذری در این کتاب و چرایی توجه ویژه او به اخبار مربوط به علی بن ابی طالب (ع) پاسخ دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که أنساب الأشراف نقطه عطفی در آثار تنظیم یافته بر پایه انساب است که اخبار تاریخی به شکل گسترده ای به آن راه یافته است. این موضوع سبب شده تا أنساب الأشراف به اعتبار محتوایش، کتاب «تاریخ» باشد تا «انساب». محدثان، اخباریان، نسابان، سبک ادبی رایج در قرن سوم هجری و ارتباط با دربار عباسی از جمله مؤلفه های مؤثر بر تاریخ نگاری بلاذری در أنساب الأشراف است. در این بین باید به طور خاص به دو مؤلفه اصلی، یعنی محدثان و ارتباط بلاذری با عباسیان اشاره کرد. بلاذری از اهل حدیث صرفا از جهت شیوه نقل روایت تأثیر پذیرفته و جز در موارد معدود، به لحاظ اعتقادی وام دار ایشان نیست. همین امر سبب نقل اخباری در این کتاب شده که محدثان بنا به ملاحظات مذهبی و کلامی از آن چشم پوشیده اند. حضور بلاذری در دربار عباسی باعث شد تا در مواضع مختلف این کتاب، نوعی مشروعیت بخشی به این خاندان از طریق ارائه تصویری مثبت از عباس و فرزندش عبدالله که نیای عباسیان بودند ارائه گردد. حرکت در راستای سیاست عباسیان برای تقریب با علویان طی قرن سوم هجری، عملکرد علی (ع) در راستای حفظ وحدت اسلامی و اجتناب از تفرقه میان امت که با اعتقاد اهل سنت به اندیشه وحدت امت اسلامی سازگاری داشت و نیز خطبه ها و نامه های حضرت طی دوران خلافت که مطابق با علایق ادبی بلاذری بود، سبب شد تا بلاذری ضمن به تصویر کشیدن رابطه ای مسالمت آمیز از علی (ع) و عبدالله بن عباس، توجه ویژه ای به اخبار مربوط به علی بن ابی طالب (ع) داشته باشد.

دریافت پایان نامه 

امکان ارسال دیدگاه وجود ندارد!