نویسنده: سیدمحسن میرسندسی
ناشر: پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
چکیده کتاب:
هنجار اجتماعی عبارت از قواعد، الگوها و شیوه‌های تثبیت‌شده رفتار در گروه‌های اجتماعی است که در تمام سطوح زندگی انسان‌ها و در همه محیط‌های اجتماعی وجود دارند و عاملی مهم در تنظیم روابط اجتماعی و ایجاد نظم اجتماعی هستند. بنابراین، بسیاری از مسائل و مشکلات جاری در جامعه ماهیتی اجتماعی و فرهنگی دارند(هرچند علی‌الظاهر در حیطه‌های دیگر جای گرفته باشند). یکی از مهمترین راه‌های کاهش و حل این مشکلات استفاده از الگوهایی است که از طریق مفاهیم جامعه‌شناسی ازجمله هنجارهای اجتماعی معرفی می‌شوند. هرچند غالبا نقش و وجود هنجارهای اجتماعی مسلم و بدیهی فرض می‌شود ولی سوال اساسی این است که هنجارهاچرا و چگونه به وجود می‌آیند؟مسئله‌ای که محور این مطالعه بوده است ودر شکل سوالات زیر مطرح شده است: چارچوب مفهومی و نظری هنجارسازی اجتماعی چیست؟ و عوامل و شرایط مؤثر در ایجاد هنجارهای اجتماعی کدام است؟
هدف کلی از انجام این بررسی از یکسو اهمیت شناسایی شرایط و عوامل خرد و کلانی است که در ایجاد هنجارها چه به‌صورت عاملی و چه فرآیندی مؤثر هستند و از سوی دیگر واشکافی جنبه‌های مختلف هنجارسازی اجتماعی و به‌کارگیری آن در تحقق امور مورد مطلوب فرهنگی توسط سازمان‌ها و کارگزاران فرهنگی و تبلیغی است.
برای انجام این مطالعه از روش اسنادی و مراجعه به متون مرتبط با موضوع استفاده شده است . در مرحله اول به جمع آوری و توصیف مطالب و در ادامه به تحلیل و نتیجه گیری از آنها اقدام شده است.
عواملی که در این مطالعه برای هنجارسازی شناسائی و تحلیل شد، عبارتند از:
۱- هنجارسازان یا کارگزاران هنجارفرستی که می‌تواند هم شامل افراد در گروه‌ها و محیط‌های کوچک و هم گروه‌ها و سازمان های رسمی باشد.
۲- هنجارپذیران که شامل طیف وسیع و متنوعی از مخاطبان هنجارسازی شده و به اعتبارات و شرائط گوناگون طبقه‌بندی می‌شوند.
۳- هنجار مورد نظر که نقش کانونی در فعالیت هنجارسازی ایفا می‌کند و باید مبتنی بر ویژگیهائی در انطباق با نیازها و فرهنگ محیط‌های اجتماعی هنجارپذیران قرارگیرد.
مجموعه این عوامل در یک شرائط خاص و از طریق برخی سازوکارها امکان تاثیرگذاری مطلوب را فراهم می‌آورند که که برخی از مهمترین آنها عبارتند ار:
توجه به تعمیق و درونی سازی هنجارها.
تمرکز بر اولویت‌های هنجاری و استفاده از شیوه های غیر مستقیم.
توجه به کاربرد مناسب هنر و ظرفیت‌های رسانه.
توجه به نقش گروه های مرجع در جامعه.
روشن است که کیفیت مجموعه این عوامل و شرائطی که بر محیط اجتماعی هنجارسازی حاکم است، تاثیرات متفاوتی را در برخواهد داشت.
بدون دیدگاه