به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکدهاسلام تمدنی، مهدی قاسمی، محقق پژوهشکده اسلام تمدنی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی، درخصوص فایده مطالعات ادیان و مذاهب، اظهار کرد: اصلی‌ترین فایده مطالعات ادیان و مذاهب، شناخت افتراقات و اشتراکات و در نهایت بیان امتیازات معارف اسلامی است.

این استاد دانشگاه با استناد به سیره علمی امام رضا(ع)، شیوه «اسکات خصم» با استفاده از منابع خود طرف مقابل را الگوی اصلی متکلم معرفی و بیان کرد: دفاع از دین نباید به ترویج کورکورانه آموزه‌های دیگر ادیان یا اعمال اجبار منجر شود.

الگوی گفت‌وگوی دینی با تأسی از امام هشتم(ع)

وی درخصوص مهم‌ترین فایده مطالعه ادیان و مذاهب برای جامعه امروز، تصریح کرد: فایده مطالعه ادیان و مذاهب در درجه نخست، شناخت صحیح و دقیق آموزه‌های الهیاتی و جریان‌های فکری، معنوی و معرفتی ادیان دیگر مانند زرتشت، مسیحیت و یهودیت است. این شناخت آگاهی معرفتی ایجاد می‌کند و به‌طور مستقیم به روش تحقیق ما بازمی‌گردد. روش تحقیقی آگاهانه و منصفانه اقتضا می‌کند که ابتدا با آموزه‌های آن‌ها آشنا شویم و سپس براساس این آگاهی، بدون داوری شتاب‌زده، سراغ متون و معارف اصلی و ریشه‌ای این آیین‌ها برویم.

قاسمی گفت: این مسیر نیازمند افرادی متخصص است تا دچار لغزش نشوند، زیرا بافت معارف آن‌ها با معارف اسلامی متفاوت است.

محقق پژوهشکده اسلام تمدنی اظهار کرد: دومین فایده کلیدی، شناخت افتراقات و وجوه اشتراک ادیان است. پس از شناخت دقیق این اشتراکات و افتراقات، نوبت به بیان امتیازات آیین اسلام نسبت به سایر ادیان می‌رسد؛ موضوعی که به نظر من مهم‌ترین فایده رشته مطالعات تطبیقی ادیان و مذاهب محسوب می‌شود. باید امتیازات معارف اسلامی را مستند و از دل خود کتاب مقدس ادیان دیگر استخراج کنیم.

وی با بیان اینکه فایده سوم که به گفت‌وگوی ادیان کمک می‌کند، شناخت کتاب و متون مقدس سایر ادیان است، افزود: کتب مقدس شامل هر دو بخش عهد عتیق و عهد جدید می‌شود که تورات و انجیل را دربر می‌گیرد؛ مجموع عهد عتیق ۳۹ کتاب است.

قاسمی گفت: وظیفه دینی ما دفاع از آموزه‌های اصلی اسلام در قالب گفت‌وگو است، اما باید توجه داشت که این وظیفه فقط ترویج آموزه‌های الهیاتی سایر ادیان نیست. 

این محقق پژوهشکده اسلام تمدنی درخصوص، الگوی عملی در جهان اسلام برای چنین گفت‌وگوهای سازندهای، اظهار کرد: در این رابطه از امام رضا(ع) الگو گرفته‌ایم. ایشان با توجه به آگاهی و علم لدنی و آشنایی با متون مقدس سایر ادیان، مناظرات سالمی میان ادیان برپا کردند و این روش مناظره‌ای امروز نیز قابل تعمیم است. امام رضا(ع) «امام گفت‌وگو» هستند؛ زیرا به معارف ادیان دیگر واقف بودند و از شیوه «اسکات خصم» بهره می‌بردند؛ یعنی با آگاهی از معارف طرف مقابل، از منابع خود آنان استفاده می‌کردند. این روش کاملاً متمایز از جدل‌های بی‌حاصل است. ما ایشان را الگوی خود قرار داده‌ایم تا با مطالعه سایر کتب مقدس بتوانیم اسلام را به‌درستی تبیین کنیم.

وی بیان کرد: امام رضا(ع) که به عالم آل محمد(ص) مشهور هستند، با وجود قرار گرفتن در مقام ولایتعهدی مأمون، می‌توانستند از قدرت سیاسی برای تحمیل اسلام بر دیگران بهره ببرند؛ اما چنین نکردند، زیرا اسلام دین فشار و اجبار نیست. ما نیز باید با تأسی از این امام رئوف از اجبار پرهیز کنیم؛ همان‌گونه که قرآن می‌فرماید: «لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ».

قاسمی در پایان گفت: بنابراین، باید با آگاهی کامل از معارف سایر ادیان و نیز آموزه‌های اسلام، به تبلیغ و تبیین بپردازیم.