سومین برنامه از برنامه های دیدار و گفتگو با اصحاب قلم پژوهشکده اسلام تمدنی در سال ۹۹ برگزار شد.

کتاب «بافتارهای خیزش علمی شیعه» در سده های چهارم و پنجم قمری با تأکید بر آثار شیخ مفید (ره) از سوی پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و به قلم محمد باغستانی گوزه گر منتشر شده است.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، سومین برنامه از دیدارها و گفتگوهای صمیمانه با اعضای هیأت علمی، محققان و مؤلفان پژوهشکده اسلام تمدنی، صبح روز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ با حضور دکتر محمد باغستانی مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی در محل پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار شد.

در چکیده کتاب آمده است:

در این کتاب با مفروض انگاشتن خیزش علمی شیعی در عصر شکوفایی تمدن اسلامی (سده‌های چهارم وپنجم ه. ق) به استناد شواهد تاریخی، کوشش شده تا به بررسی وتحلیل زمینه‌های بافتاری درونی (جامعه اقلیت شیعه) و بیرونی (اکثریت اهل سنت) مؤثر بر این خیزش علمی، و ارائه مستند جلوه‌ها و مظاهر آن، شیخ مفید (۳۳۶-۴۱۳ ه. ق) به دلایلی، چون برخورداری از پرورش در فضای فکری همزمان در جامعه اقلیت شیعی و اکثریت اهل سنت و نیز دستاورد‌های گسترده علمی (تدوین ۲۰۰ رساله و کتاب در چهار دانش مهم دینی آن روزگار یعنی کلام و فقه و اصول فقه و تاریخ و ابداع و نوآوری‌های گوناگون در هریک از آن‌ها و نیز سازماندهی مکتب اجتهادی شیعی و تبدیل آن به یک جریان پیوسته تاریخی که تاکنون ادامه یافته) به عنوان نماد خیزش علمی شیعه معرفی شده است.

معرفی کتاب

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله بر اساس نخستین آیات وحی، سنگ زیرین بنای تمدن اسلامی را بر پایه ی علم و قلم استوار ساخت. آن حضرت همواره بر جایگاه و نقش کلیدی دانش و دانش اندوزی در رشد و توسعه فردی و اجتماعی تأکید می ورزید. در سده های بعدی هرچند یاران و پیروان آن بزرگوار تلاش کردند علم علم را بر دوش کشند و نظام دانش افزایی را زنده بدارند، رفته رفته مناسبات و تعاملات علمی، جای خود را به منازعات سیاسی و جنگ های داخلی داد. سالیانی دراز گذشت تا مسلمانان نیک دریافتند که قوه محرکه تمدن سازی اسلام در دانش و گرامیداشت عالم نهفته است؛ از این رو راهبردهای نظامی را که بر آتش اختلاف می دمید، رها کردند و بر راهبردهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی که وحدت ساز و تعالی بخش بود، روی آوردند. ستیغ این دگرگونی در سده ی چهارم و پنجم هجری قمری به بار نشست. فرق و مذاهب اسلامی در کنار یکدیگر و نه در برابر همدیگر، به تکاپوی علمی دامن زدند و از فاصله ها کاستند و بر غنای علمی خویش و جامعه ی اسلامی افزودند. بار دیگر دانش و دانشمند بر صدر جای گرفته و تمدن اسلام جان تازه ای یافت و خوش درخشید. در تاریخ تشیع، دوران غیبت تا سقوط دولت آل بویه (۲۶۰-۴۵۰)، عصر طلایی شیعیان است. در این دو سده، از یک سو بافتارهای بیرونی، زمینه را برای رشد علمی جامعه ی شیعه فراهم ساخت و از سوی دیگر شیعیان زیدیه، اسماعیلیه و امامیه در کنار یکدیگر قرار گرفتند و با الهام از آموزه های اهل بیت علیهم السلام، با درک بهنگام موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام به تناسب رویکردهای خود و با استفاده از بافتارهای درونی خویش، به تعامل سازنده با عصر شکوفایی تمدن اسلامی دست زدند و خیزش علمی بزرگی را برای تشیع به ارمغان آوردند.

این اثر خیزش علمی شیعه را در سده های چهارم و پنجم از زاویه بافتارهای بیرونی و درونی نهاد علم کاویده و به بررسی عوامل مؤثر در درخشش نماد این دوران، شیخ مفید، پرداخته است. تحلیل های تاریخی، بهره گیری از منابع معتبر و دست اول، وفور ارجاعات و مستندات تاریخی، دسته بندی های نو، توجه به ظرایف و دقایق گزارش های تاریخی و تمرکز بر مسئله دانش از جشم انداز تمدن سازی از جمله ویژگی هایی است که این پژوهش را از سایر پژوهش های این حوزه متمایز ساخته است.

فصل های این کتاب:

فصل اول: بافتارهای بیرونی خیزش علمی شیعه

فصل دوم: بافتارهای درونی خیزش علمی شیعه (در سه سده نخست)

فصل سوم: عوامل مؤثر در تبدیل شیخ مفید به مهم ترین نماد خیزش علمی شیعه در سده های چهارم و پنجم هجری قمری

فصل چهارم: معرفی جلوه های خیزش علمی شیعه در میراث علمی شیخ مفید

دیدار با اصحاب قلم- معرفی کتاب بافتارهای خیزش علمی شیعه با تاکید بر آثار شیخ مفید- دکتر محمد باغستانی

کانال آپارات پژوهشکده اسلام تمدنی

https://www.aparat.com/v/PwSeJ

فایل تصویری مصاحبه با اصحاب قلم در سایت پژوهشکده اسلام تمدنی

http://ici.isca.ac.ir/media

فایل تصویری مصاحبه با اصحاب قلم در صفحه اینستاگرام پژوهشکده اسلام تمدنی

https://www.instagram.com/p/CCArLhyFY8R/