مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی:
گفتوگوی عالمان دینی به تقویت ادیان ابراهیمی کمک می‌کند.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: حضور فردی مانند پاپ در میان جهان اسلام و جهان تشیع و ترویج گفتوگوی عالمان دینی، می‌تواند به تقویت ادیان ابراهیمی کمک کند، چراکه اسلام نیز دین مسیحیت را یک دین آسمانی می‌داند و آن را به رسمیت می‌شناسد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، حجت‌الاسلام والمسلمین علی شفیعی، مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق و دیدار ایشان با آیت‌الله سیستانی، اظهار کرد: به گمان من اگر این دیدار هیچ‌گونه نتیجه‌ای هم نداشته باشد، در حقیقت اینکه رهبر جهان مسیحیت با بزرگترین مرجع جهان شیعی ملاقات کرده و به گفت‌وگو نشسته، خود امری ستودنی و قابل تقدیر است.
وی با بیان اینکه پاپ این تصمیم را گرفت که با آیت‌الله سیستانی دیدار کند نیز خود دارای پیام مهمی است، ادامه داد: به‌دلیل حضور پاپ در جامعه شیعه و در حضور رهبر معنوی شیعیان، عملا مسیحیت به معنای کسی که به‌دنبال گفتمان، گفت‌وگو، آرامش و آسایش در جهان پر از تلاطم است، باید از ایشان تقدیر کرد که این گام را برداشتند و با این کهولت سنی که دارند، تصمیم گرفتند که چنین دیدار و ملاقاتی را ترتیب دهند و با توجه به اینکه در عراق مراجع تقلید بسیاری حضور دارند و در خارج از عراق نیز مدعیان مرجعیت معنوی و ظاهری شیعیان فراوانی هستند، نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که چرا پاپ، آیت‌الله سیستانی را برای این دیدار انتخاب کردند که در واقع برای پاسخ به این سؤال باید گفت، به عقیده من پاپ و در مجموع، کلیسا، آیت‌الله سیستانی را فردی می‌دانند که در راستای تجربه مدیریت کلیسا در ارتباط با دین و سیاست هستند.
شفیعی بیان کرد: در حقیقت جریان کلیسا و پاپ، رفتارهای آیت‌الله سیستانی را طی سال‌های اخیر و در پی اتفاقاتی که در عراق رخ داد، زیر نظر داشته و متوجه این امر شده‌اند که ایشان فردی هستند که همان تجربه‌ای را که کلیسا از سر گذراند و در رابطه با دین و سیاست و همچنین دین و حکومت بیش و پیش از آنکه نگاه حداکثری به دین و سیاست و رابطه دین و حکومت داشته باشد و همچنین بیش و پیش از آنکه به‌صورت عملیاتی و عینی در عرصه حکومت و سیاست حضور پیدا کنند، همواره به‌صورت پدران معنوی، حکومت‌های مسیحی را نظارت داشته و نصیحت می‌کردند، می‌دیدند. از این‌رو متوجه شدند که مدل رفتاری آیت‌الله سیستانی نیز این‌گونه است و به عبارتی نیز ایشان را، هم سوی مدل خود دانستند و لذا در بین همه مراجعی که در عراق و غیر از عراق حضور داشتند، ایشان را برای دیدار و گفت‌وگو انتخاب کردند.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی اظهار کرد: به هر حال هنگامی در جهانی که شعار مرگ‌طلبی و خشونت‌طلبی در بین ادیان و یا بین مذاهب رواج دارد و کسی که گام اول را برمی‌دارد و برای گفت‌وگو پیش‌قدم می‌شود، روشن است که این فرد باید مورد تقدیر قرار گیرد. همچنین نکته دیگری که برای این انتخاب ایشان باید در نظر داشت، این است که همان‌گونه که در طی این مدتی که عراق درگیر جنگ‌های نیابتی بود، نشان داد نسبت به همه شهروندان از جمله مسیحیان حساسیت داشته و این امر برای پاپ از اهمیت بسزایی برخوردار است و به همین دلیل پاپ برای اینکه از رفتار آیت‌الله سیستانی تقدیر و تشکری داشته باشد، چنین ملاقاتی را ترتیب داد.
رسیدن به آسایش، اصلاح‌طلبی و گفت‌وگو
وی پیامدهای این دیدار را نکته مهم دیگری در این ملاقات دانست و افزود: در حقیقت این دیدار می‌تواند پیامدهای متعددی در این جهان پر تلاطم امروز داشته باشد، به‌نوعی جهانی است که گفتمان مرگ‌طلبی و خشونت‌طلبی، صدای بلندی دارد و هرکسی وجود خود را در نفی دیگران می‌بیند و اینکه پاپ تصمیم به انجام چنین دیداری کرد، به نظر می‌رسد که در صدد است که به جهان اعلام کند این گفتمان که مبتنی بر مرگ‌طلبی و خشونت‌طلبی است، گفتمانی نیست که اولا کلیسا از آن حمایت کند و ثانیا کلیسا پذیرای این گفتمان هم نیست، بلکه آمادگی دارد که برای رسیدن به آسایش، اصلاح‌طلبی و گفت‌وگو گام بردارد و امیدوار هستیم که آیت‌الله سیستانی و یا نماینده ایشان در فرصت مناسبی پاسخ ملاقات جناب پاپ را در کلیسا بدهند و عملا این نکته را به پاپ، کلیسا و مسیحیان اعلام کنند که ما نیز همانند شما به‌دنبال صلح، آرامش، مدارا، همزیستی انسانی و اخلاقی در جهان هستیم.
شفیعی با اشاره به اینکه این دیدار در کشوری مانند عراق که سرزمین نا‌امنی است، صورت گرفت، تصریح کرد: در حقیقت این وقایع معمولا لایه‌های مختلفی دارد، اگر فردی کماکان چنین توهمی داشته باشد که آنچه من دارم، عین حق است و با چنین بنیان فکری گمان کند اینکه پاپ به دیدار آیت‌الله سیستانی آمده است، از این منظر قابل تهدید است که به هر حال ما چون تنها مصداق و معیار حق هستیم، لذا دیگران خود را در این راستا با ما محک می‌زنند که این تعبیر و تحلیل متوهمانه و خود حق‌پندارانه است، اما این در حالی است که به نظر من، هم آیت‌الله سیستانی این تمایل را داشتند که این دیدار صورت گیرد و هم اینکه جناب پاپ تصمیم گرفتنند که چنین دیداری را انجام دهند.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی بیان کرد: در واقع این دیدار پیامی دارد و این است که بگوید جهان را ادیانی فرا گرفته است که هر یک از آن‌ها حداقل مدعی هستند که بخشی از حقیقت را دارا هستند و چه بهتر که این ادیان در یک سازش جهانی، سازگاری جهانی، بر سر سفره‌ای که می‌تواند مبتنی بر حقیقت و حقانیت است، قرار گیرند و این امر در جهان جدید می‌تواند بهتر پاسخ داده شود تا اینکه هر یک از ما مدعی انحصار حقیقت باشیم و دیگران را به رسیمت نشناسیم و تلاش کنیم که یکدیگر را از میدان به دور کنیم.
پیام دیدار پاپ با آیت‌الله سیستانی؛ مبتنی بر حقیقت و حقانیت
وی تأکید کرد: به عقیده من از این پیام می‌توان بهتر استفاده کرد، زیرا همان ادعایی که مذاهب اسلامی و دین اسلام دارند و معتقدند که تمام حقانیت در دست ماست، البته که چنین ادعایی را هم مسیحیان داشته و دارند، اما اینکه این اتفاق رخ می‌دهد، در حقیقت پاسخ به این برداشت‌ها است که نباید این‌گونه اندیشید، بلکه باید تلاش کرد در یک هم‌گرایی و در یک گفتوگوی جهانی این سایه حقیقت را بر جهان بیش از گذشته گسترش و توسعه داد.
شفیعی بیان کرد: با توجه به اینکه کشور عراق فضایی ناامن است، به نوعی این سفر جسارت ایشان است و نشان می‌دهد که این حرکت حسابگرایانه بوده و برای مردمان مسیحی و البته غیر مسیحیان تصمیم گرفتند چنین اقدامی را در چنین جامعه‌ای که جامعه کم‌ثباتی است، انجام دهند که در حقیقت این موارد از وجوه مثبت حضور پاپ در عراق محسوب می‌شود و بر همین اساس است که این کشور را برای چنین دیداری انتخاب کرد و امیدوارم که همه ما چه اهل تسنن، تشیع و مسیحی قدردان این گفت‌وگو و این ارتباطات باشیم.
معنویت برون‌دینی؛ رقیب جدی دینداری
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی با اشاره به تأثیر این گفت‌وگوها در تقویت ادیان ابراهیمی، اظهار کرد: البته که قطعا این‌گونه گفت‌وگوها و ارتباطات می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد و باید گفت امروزه دینداری رقیب جدی تحت عنوان معنویت فرادینی و یا به اصطلاح معنویت برون‌دینی دارد. به هر حال ادیان ابراهیمی و ادیان مدعی ارتباط آسمانی، رقیبان جدی دارند، از جمله رقیبانی که به ادعای برخی از افراد ادله آن‌ها به حد ادله اثبات ادیان الهی رسیده است و بنابراین در این وضعیتی که چنین رقابت‌های سهمگینی وجود دارد، قطعا حضور فردی مانند پاپ در میان جهان اسلام و جهان تشیع و ترویج گفتوگوی عالمان دینی، می‌تواند به تقویت ادیان ابراهیمی کمک کند، چراکه اسلام نیز دین مسیحیت را یک دین آسمانی می‌داند و آن را به رسمیت می‌شناسد.
وی تأکید کرد: از این‌رو در این میان نیز همان‌گونه که تقریرهای آن‌ها می‌توانست محل تأمل باشد، تقریرات ما نیز این‌گونه است و به همین جهت به گمان من حضور پاپ در عراق قطعا به نفع مجموع ادیان الهی است و به هر حال می‌دانیم که در اصول اساسی دینداری که باید دین آسمانی و وحیانی باشد، وحدت‌نظر داریم، بنابراین می‌توان گفت که در حقیقت ما مشترکات فراوانی برای دوستی و همکاری با ادیان ابراهیمی داریم و این دوستی‌ها بیشتر از اختلافاتی است که با یکدیگر داریم.
دستگاه مرجعیت نیازمند ساختار جدیدی است
شفیعی با اشاره به اینکه پاپ‌ها، اغلب به جوامع مختلف سفر می‌کنند و این امر در میان مراجع دینی کمتر به چشم می‌خورد، اظهار کرد: مرحوم گلپایگانی برای کسالتی که داشتند، برای درمان بیماری خود به لندن رفتند که در حقیقت این سفر می‌توانست زمینه‌ای برای ملاقات با عالمان مسیحی و تشکیلات شیعی در آنجا باشد و با وجود اینکه این ظرفیت‌ها، ظرفیت‌های بسیار خوبی است، اما متأسفانه هنوز از چنین ظرفیت‌هایی بهره نبردیم.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: از این‌رو باید گفت که همواره ما از جهان مسیحیت، دستگاه پاپ و این‌گونه امور اجتماعی عقب هستیم و باید این امور را فرا گیریم و از چنین ظرفیت‌های موجود بتوانیم استفاده کنیم؛ مراجع ما باید این برنامه‌ریزی را داشته باشند که علاوه بر اینکه به دیدار عالمان شیعی می‌روند، دیدار با سایر عالمان را هم در برنامه خود داشته باشند.
گفتمان شیعی، ظرفیت گفتوگوی فراوانی دارد
وی اظهار کرد: در حقیقت همان‌گونه که دیگران گفته‌اند و من نیز به آن معتقد هستم، گفتمان شیعی بر خلاف گفتمان اهل سنت ظرفیت گفتوگوی فراوانی دارد و این در حالی است که ما افرادی مانند امام رضا(ع) را داریم که مشهور به امام گفت‌وگو هستند، اما تلاش نکردیم که این امور را در سیستم مدیریت جهانی تعبیه کنیم، بنابراین مراجع ما نیز باید از این ظرفیت با تأثیر از ائمه اطهار(ع) و با تاثیر امامان شیعی استفاده کنند.
شفیعی تأکید کرد: به عقیده من دستگاه مرجعیت نیازمند یک بازسازی و ساختار امروزی است و ساختار کهن دستگاه مرجعیت نیز باید تغییراتی را به خود ببیند، این در حالی است که فردی مانند آیت‌الله بروجردی بیش از ۴۰ سال گذشته متوجه شد که دستگاه مرجعیت را باید بازسازی کند و اقداماتی را در این راستا انجام دادند.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی با بیان اینکه همواره ادیان ابراهیمی در معرض تهدید ادیان غیر ابراهیمی قرار دارند، اظهار کرد: در اینجا منظور از ادیان غیر ابراهیمی، ادیانی هستند که دغدغه اخلاق و دغدغه معناگرایی دارند و در تلاش هستند که زندگی خود را مبتنی بر معنویت تعریف کنند و به این نوع زندگی نه براساس تجربیات وحیانی، بلکه براساس تجربیات انسان‌هایی مانند خودشان نگاه بیندازند؛ به عقیده من انسان بدون دین نمی‌تواند زندگی کند، اما انسان این دین را می‌تواند منتخب به آسمان بداند و از وحی بگیرد و می‌تواند از تجربیات افرادی بگیرد که زیستی مانند خودشان دارند.
رقیب دین در دنیای معاصر ادیان بشری و ادیان غیر ابراهیمی هستند.
وی تصریح کرد: برخی می‌گویند، پیامبر(ص) فرمودند «لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِین» و تعبیری که ایشان به‌کار می‌برند، نشان می‌دهد که اگر فردی، تجربه اخلاق و دغدغه معنویت داشت، نمی‌توان این‌گونه گفت که این فرد بی‌دین است، چراکه این فرد نیز درصدد است که زندگی خود را مبتنی بر اخلاق ترتیب دهد و براساس معناگرایانه پیش برد، اما به هر حال ما معتقد هستیم که باید از طریق مدعیان وحی چنین کاری کنیم، بنابراین ما نباید این دیدگاه را داشته باشیم که رقیب دین در دنیای معاصر بی‌دینی است، بلکه ما باید بدانیم که رقیب دین در دنیای معاصر ادیان بشری و ادیان غیر ابراهیمی هستند.
شفیعی تأکید کرد: بنابراین باید گفت که در واقع رهبران ادیان ابراهیمی باید تلاش کنند بر روی جنبه‌ها و ویژگی‌های مشترکی که بین آن‌ها وجود دارد و بسیار زیاد هم هستند، تمرکز داشته باشد، زیرا ما به اندازه‌ای مشترکات داریم که فرصت توجه به اختلافات را نداریم و همه ما باید این امر را درک کنیم، همچنین این خود ضرورت دارد که علمای دین با هم‌افزایی یکدیگر، راه چاره‌ای در این مسیر پیدا کنند.
مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: در حقیقت جامعه بشری دچار بحران‌های فراوانی است و به اندازه‌ای تحولات جدید در این جهان زیاد هستند که اگر ما تمام عمر خود را برای پاسخ به این چالش‌ها و بحران‌ها بگذاریم باز هم کم است، بنابراین ادیان وظیفه دارند که به تمام این‌ها پاسخ دهند و با توجه به اینکه این بحران‌ها زیاد هستند، از این رو نباید به اختلافات توجه کنیم و باید با هم‌افزایی یکدیگر بتوانیم این بحران‌ها را مدیریت کنیم.
بدون دیدگاه