اولین نشست تخصصی فقه و اقتصاد با حضور دکتر ناصر الهی عضو هیئت علمی گروه اقتصاد و معاون پژوهشی دانشگاه مفید قم روز پنجشنبه ۳۰ دیماه ۱۳۹۵ با حضور فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی، و توسط گروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدّنی برگزار شد.
در ابتدای جلسه دبیر علمی نشست، دکتر سیدمحمد حسینی پس از اشاره به سوابق علمی سخنران نشست اظهار داشت: اجتناب مالیاتی از موضوعاتی است که علم فقه تا کنون به آن نپرداخته است و اکنون در این جلسه شاید اولین باری است که در حوزه توان مندی فقه در عرصه مهار پیامدهای اجتناب مالیاتی سخن گفته می شود.
در نخستین نشست از سلسله نشستهای تخصصی فقه و اقتصاد با عنوان «توان سنجی فقه در مهار پیامدهای روند رو به گسترش اجتناب مالیاتی» دکتر ناصر الهی، با بیان اینکه سلطه جویی مالیاتی به خودی خود امر مذمومی نیست، گفت: سلطه جویی مالیاتی یک طیف است که مناطق سفید، خاکستری و سیاه دارد که در این طیف، کمینه سازی مالیاتی، سفید؛ اجتناب مالیاتی، خاکستری؛ و فرار مالیاتی، سیاه است.
وی با بیان اینکه امروزه در دنیا به راحتی با فرار مالیاتی مقابله می شود و روند آن رو به کاهش است، افزود: مشکل ترین بخش این طیف، بخش خاکستری آن یعنی اجتناب مالیاتی است که از نظر قانونی و شرعی، اشکالی ندارد اما فراگیر شدن آن می تواند بازتابها و پیامدهای سنگینی داشته باشد.
الهی با اشاره به اینکه هنوز در علم فقه، اندیشه نظام مندی درباره نحوه مواجهه با فراگیرشدن اجتناب مالیاتی وجود ندارد، قیمت گذاری انتقالی، پرداختهای امتیازی و هزینه بهره را از ابزارهای اجتناب مالیاتی برشمرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه مفید همچنین کاهش رفاه عمومی و کارآیی، رانت جویی، بی عدالتی مالیاتی و رواج اخلاق بنجامینی را از پیامدهای اجتناب مالیاتی عنوان و تصریح کرد: در ایران مشکل کنونی ما فرار مالیاتی است. اجتناب مالیاتی در تعاملات اقتصادی داخلی خیلی چشمگیر نیست. اما با افزایش تعاملات بین المللی که در دوره پسابرجام انتظار می رود، اجتناب مالیاتی و لنگرگاه های مالیاتی نیز ما را تهدید خواهد کرد. و با توجه به اینکه هنوز دچار اجتناب مالیاتی و بستر آن نشده ایم، باید علم فقه ورود کند و به نوعی آینده پژوهی در حوزه اجتناب مالیاتی صورت گیرد.
وی با بیان اینکه اجتناب مالیاتی در واقع، حرص و آزمندی را که در فرهنگ قرآن، از شدیدترین رفتارهای ناپسند است، تقویت می کند، در توضیح اخلاق بنجامینی ادامه داد: گزاره مهم این اخلاق این است که فضایل به خودی خود ارزشمند نیستند و درستکاری تا زمانی خوب است که سبب جذب مشتری و ایجاد شهرت شود.
الهی یادآور شد: فقه موجود ما از لحاظ متدولوژی فقه هدفمندی نیست که بتوان بر پایه آن نهادسازی معطوف به بازخورد و نتیجه داشت.
در ادامه حجت الاسلام و المسلمین علی شفیعی عضو هیئت علمی و مدیر گروه پژوهشی فقه کاربردی ضمن تشکر از حضور و سخنرانی دکتر الهی، اظهار داشت: آینده پژوهی فقهی گرچه امری ستودنی است ولی باید مدیریت کرد تا مبتلابه آسیب ها و تبعات رویکرد فقه افتراضی که در برخی مذاهب فقهی و مکاتب فقهی است نشویم. وی گفت: یکی از آسیب های فقه افتراضی بی توجّهی به موضوع شناسی است که اگر به آینده پژوهی فقهی نیز تسرّی پیدا کند، آسیب های جدّی را به دنبال خواهد داشت.
بدون دیدگاه