مدیریت داده‌های پژوهشی – دانشگاه هاروارد

سلسه منابع آشنایی آموزش‌های مرتبط با کتابدار داده

در دهه گذشته، تولید داده‌های دیجیتال در بسیاری از زمینه‌ها افزایش یافته است. این حجم عظیم داده‌ها ما را با پدیده‌های تحت عنوان سیل عظیم داده (Data Delug) مواجه می‌سازد و حجم داده‌ها و نقش آن‌ها در پژوهش باعث ایجاد الگوی جدید از علم تحت عنوان پارادایم جهانی است که در آن همه متون پژوهشی، آثار علمی و داده‌های مربوط به آن‌ها به‌صورت بر خط در دسترس می‌باشند.

بنابراین توجه به سمت پیدا کردن راه‌هایی برای حفظ ارزش و به حداکثر رساندن استفاده از داده‌ها در داخل و حتی بین رشته‌ها معطوف شد. داده به عنوان یک دارایی محسوب شده که استناد مجدد از آن منجر به بازگشت سرمایه و ایجاد ارزش افزوده خواهد شد، بحث تولید روزافزون داده‌های پژوهشی، دسترسی گسترده به داده‌های پژوهشی و استفاده مجدد از آن‌ها باعث بازگشت سرمایه و حفظ ارزش داده‌ها خواهد شد.

چرخه حیات داده‌های پژوهشی

مزایای مدیریت داده‌های پژوهشی

به طور کلی مزایای زیر را می‌تـوان برای مدیریت داده‌های پژوهشـی برشـمرد:

• نگهـداری بلندمـدت داده‌هـا، امـکان چک کـردن اعتبـار آن‌هـا را در آینـده فراهـم مـی‌آورد و ایـن امـر موجـب افزایـش اعتبـار و شـفافیت داده‌هـای پژوهشـی می‌شـود.
• داده‌هـای پژوهشـی می‌تواننـد مـورد اسـتفادۀ مجـدد همـان پژوهشـگران یـا دیگـر پژوهشـگرانی قـرار گیرنـد کـه می‌خواهنـد اسـتفاده از آن داده‌هـا را بـرای اهدافی که در ابتـدا مدنظـر نبوده اسـت، گسـترش دهند.
• داده‌هــا می‌تواننــد به منظــور افزایــش یــا گســترش درک پژوهش‌هــای موجــود، بـه‌روز شـوند.
• استفادۀ مجدد از داده‌ها موجب صرفه‌جویی در زمان و منابع و امکانات می‌شود
• باز کردن مجموعـه داده‌هـای پژوهشـی بـه روی عمـوم باعـث بیشـتر دیده شـدن دانشـگاه‌ها و مؤسسـات پژوهشـی و پژوهشـگران تولیدکننـدە‌ی آن‌هـا می‌شـود.
• مدیریـت داده‌هـای پژوهشـی باعـث افزایـش یابـش و اکتشـاف داده‌هـا و درنتیجه، تسـهیل اجـرای پژوهش‌هـای باکیفیـت می‌شـود.

مدیریت داده‌های پژوهش یکی از شاخه‌های نوظهور در علم اطلاعات و دانش‌شناسی است. هدف اصلی این حوزه نوین کمک به پژوهشگران، اساتید و دانشجویان در فرایند تدوین پژوهش از آغاز تا پایان است. کتابدار داده‌ها که مسئولیت ارائه خدمات مدیریت داده‌های پژوهشی را در یک کتابخانه بر عهده دارد می‌کوشد تا از طریق ارائه راهنماها، معرفی منابع مرجع، شیوه‌های کار با نرم‌افزارهای مدیریت استناد، معرفی نیازمندی‌های سازمان‌هایی که برای اجرای تحقیق پژوهانه می‌پردازند و همگام کردن پژوهش‌ها با این نیازمندی‌ها، اشتراک‌گذاری داده‌های یک پژوهشگر با سایر پژوهشگران و … به پژوهشگران و نویسندگان مقالات کمک کند. برخی از کتابخانه‌های دانشگاهی دنیا که به امر پژوهش و نقش کتابخانه در آن واقف هستند از چندی پیش ارائه خدمات مدیریت داده‌های پژوهش را شروع کرده و هر کدام قصد دارند بهتر از دیگران خود را مسلط به این حوزه جدید نشان دهند.

چرخه‌ی‌ داده‌های پژوهش در دانشگاه هاروارد:

 برای هر کدام از اجزاء چرخه‌ی حیات در دانشگاه هاروارد متن‌های کامل‌تری جهت آشنایی پژوهشگران تهیه شده است:

برنامه‌ریزی مدیریت داده‌ها

چگونه می‌توانم اطلاعات خود را در طول چرخه تحقیقاتی خود به بهترین شکل مدیریت کنم تا در آینده صرفه‌جویی و هزینه کنم؟

مدیریت داده‌های تحقیق مربوط به سازمان‌دهی داده‌ها، از ورود آن به چرخه تحقیق از طریق انتشار و بایگانی دارای نتایج ارزشمند است. این هدف برای اطمینان از تأیید صحت نتایج و اجازه تحقیقات جدید و نوآورانه بر اساس اطلاعات موجود را فراهم می‌کند.

• برنامه‌های مدیریت داده (DMP)
• وسایل و ابزارهای موردنیاز DMP
• چه اشیاء تحقیقاتی باید ردیابی و مستندسازی شوند

جمع‌آوری داده‌ها

چگونه می‌توانم داده‌ها را به روشی کارآمد و اخلاقی به دست آورم، و چگونه می‌توان به استفاده مناسب از داده‌های خود اطمینان داشت؟

تحقیق شما ممکن است با استفاده از داده‌های کمی یا کیفی، مستلزم جمع‌آوری داده‌ها یا استفاده از داده‌های شخص ثالث باشد.

جمع‌آوری:

محقق کسی است که داده‌ها را از طریق آزمایش‌ها، مشاهدات، شبیه‌سازی‌ها یا داده‌های مشتق و گردآوری شده جمع‌آوری می‌کند و اگر شما در حال جمع‌آوری داده‌ها از انسان یا حیوان هستید، باید به ترتیب، با هیئت نظارت بر سازمان هاروارد (IRB) یا کمیته مراقبت و استفاده از حیوانات (IACUC) تماس بگیرید.

کسب اطلاعات:

محقق با دستیابی به داده‌های موجود در دسترس عموم، استفاده از داده‌های موجود در کتابخانه هاروارد، با مجوز یا خرید داده‌ها به موجب توافق‌نامه مستقیم با ارائه دهنده داده، اطلاعات را از اشخاص ثالث به دست می‌آورد، این موافقت‌نامه‌ها (به عنوان مثال توافق‌نامه‌های استفاده از داده‌ها، توافق‌نامه‌های عدم افشای اطلاعات، موافقت‌نامه‌های محرمانه بودن، قراردادهای صدور مجوز و غیره) باید توسط بازپرس مناسب دفتر مذاکره کننده بررسی شود.

اگر داده‌ها مطابق قوانین ایالتی، فدرال یا محلی، قوانین و مقررات و مقررات قابل تشخیص هستند و یا ارائه دهنده نیاز به بررسی IRB را دارد بدون در نظر گرفتن شناسایی، باید با IRB هاروارد تماس بگیرید. علاوه بر این، اگر مطمئن نیستید که داده‌های شما به عنوان تحقیق در زمینه موضوعات انسانی صلاحیت دارد، برای راهنمایی به تماس IRB محلی خود مراجعه کنید.

• توافقنامه استفاده از داده (DUAs)
• هیئت‌های بازبینی نهادی (IRB و IACUC)
• اشتراک داده

ذخیره‌سازی، حفاظت، تجزیه‌وتحلیل

گزینه‌های من برای سازمان‌دهی مؤثر، ذخیره‌سازی، ایمن‌سازی، محاسبات و تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق من چیست؟

• امنیت داده‌ها
• محاسبات، روش‌های تحقیق، علوم داده و پشتیبانی از vis
• نوت‌بوک‌های آزمایشگاه الکترونیکی

انتشار و حفظ

چرا به اشتراک گذاشتن داده‌های من ارزش دارد؟ سرمایه‌داران و مجلات به چه چیزی نیاز دارند؟ آیا می‌توانم در زمینه داده‌سازی به شما کمک کنم؟

اهمیت به اشتراک‌گذاری داده‌ها

در دهه گذشته، این امر به طور فزاینده‌ای برای محققان در هنگام تکمیل یک مطالعه داده‌های خود را در دسترس دیگران قرار داده است. این معمولاً به عنوان اشتراک داده یا انتشار اطلاعات گفته می‌شود. به اشتراک گذاشتن داده‌ها بیشتر به دلیل سیاست‌های داده‌های اخیر مجلات و سرمایه‌گذاران در حال رشد است؛ بنابراین، چرا به اشتراک بگذارید؟

انطباق:

• سازگاری با سازمان‌های بودجه تحقیق که به برنامه‌های مدیریت داده و دسترسی به داده‌ها نیاز دارند.
• مطابق با ژورنال‌هایی که برای همراهی نسخه‌های داده‌ای به ارسال پرونده‌های داده‌ای پشتیبان نیاز دارند
• سازگاری با سیاست‌های هاروارد از جمله خط‌مشی DUA و سیاست امنیت داده‌های تحقیق

مزایای تحقیق:

• سال‌های بعد از اتمام پروژه، داده‌های خود را پیدا کنید
• دیگران را قادر به تکرار کار خود کنید
• دیگران را قادر به انجام تجزیه‌وتحلیل‌های جدید با استفاده از داده‌های خود کنید

مشوق‌ها:

• استناد داده به یک استاندارد در بین ناشران تبدیل می‌شود و استاندارد مخازن داده در هنگام واریز داده خود، استناد به داده را ایجاد می‌کنند؛ بنابراین، به اشتراک گذاشتن داده‌های خود در یک مخزن باعث اعتبار برای کار شما می‌شود.

دسترسی آزاد در هاروارد

هاروارد یک مخزن با دسترسی آزاد، DASH (دسترسی دیجیتال به بورس تحصیلی در دانشگاه هاروارد) دارد که از کارهای علمی از کلیه وابستگان هاروارد استقبال می‌کند. هاروارد بودجه‌ای برای پرداخت هزینه‌های پردازش مقاله (APC) برای محققان دانشگاه هاروارد که تصمیم به چاپ در ژورنال‌های OA مبتنی بر APC دارند… همه مدارس دانشگاه هاروارد دارای سیاست‌های OA هستند که بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ با رأی هیئت‌علمی تصویب شده است. در واقع، هاروارد اولین دانشگاه در ایالات‌متحده بود که سیاست OA را اتخاذ کرد. این در جهان نخستین بود که به جای تصویب اداری، یک سیاست OA را با رأی هیئت‌علمی اتخاذ کرد و اولین بار در جهان برای حفظ حقوق موردنیاز برای مجوز OA بود. اخیراً هاروارد مجوز داوطلبانه OA را صادر کرد تا به اساتید همان مزایای حفظ حقوق را بدهد که سیاست‌های سطح مدارس به دانشکده می‌دهد. همه این ابتکارات توسط دفتر ارتباطات علمی (OSC) هماهنگ شده است. (برای اطلاعات بیشتر، با OSC تماس بگیرید، وب‌سایت OSC را مرور کنید یا نمای کلی آن درباره سیاست‌های OA و DASH هاروارد را بخوانید)

• مخازن داده
• دسترسی آزاد
• استناد به اطلاعات، اصول حقیقی
• دفع اطلاعات

چشم‌انداز مدیریت داده‌های پژوهشی در کتابخانه دانشگاه هاروارد:

برنامه مدیریت داده‌های پژوهشی کتابخانه ‌هاروارد، اعضای جامعه دانشگاه هاروارد را به خدمات و منابعی که در چرخه داده‌های تحقیق قرار دارد متصل می‌کند تا اطمینان حاصل شود که داده‌های تحقیقاتی بین‌رشته‌ای (چند موضوعی^[۱]) هاروارد قابل یافتن، در دسترس، قابل تعامل و قابل استفاده مجدد است (FAIR^[۲]). (مطالعه ی اصول فِیر)

داده‌های تحقیق دارایی مهمی برای دانشگاه و محققان ما هستند؛ بنابراین، ما می‌خواهیم از شیوه‌های مدیریت و مستندسازی قوی که دسترسی طولانی‌مدت و استفاده مجدد از داده‌های تحقیقاتی هاروارد را تضمین می‌کنند، پشتیبانی کنیم.

به همین دلیل ما ابتکار جدیدی را برای هماهنگی تمام تلاش‌های مدیریت داده‌های تحقیقاتی در سراسر هاروارد، یافتن زمینه‌هایی که در آن می‌توانیم در مدارس همکاری کنیم، پیدا کرده‌ایم و سپس پشتیبانی خود را از مدیریت داده‌های تحقیقاتی برای همه پژوهشگران هاروارد بهبود می‌بخشیم. این شامل به دست آوردن داده‌های مفید برای هاروارد برای تحقیقات داخلی، تهیه داده‌های محققان دانشگاه هاروارد در دسترس دیگران، تهیه منابع و ابزارهای مناسب برای پشتیبانی از چرخه داده‌ها، تشویق بهترین شیوه‌ها هنگام کار با داده‌ها و اطمینان از مطابقت با خط‌مشی داده‌ها و مقررات داخلی و خارجی است.

ما قصد داریم به این هدف برسیم با:

۱) ایجاد یک کمیته مشاوره دانشکده مدیریت تحقیق که نشان‌دهنده مجموعه متنوعی از زمینه‌های تحقیق، روش‌ها و انواع داده‌ها

۲) ایجاد چندین کارگروه با کارمندان مدارس مختلف است که هر گروه بر بهبود یک جنبه خاص از مدیریت داده‌های تحقیقاتی آن تمرکز دارد. (به‌عنوان‌مثال توافق‌نامه‌های استفاده از داده‌ها، تدوین داده‌ها، آموزش در بهترین روش‌ها، ابزارهای مدیریت داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها)

۳) همکاری با دفتر معاون پشتیبانی تحقیقات، کتابخانه هاروارد و دانشگاه هاروارد و فناوری اطلاعات برای ارائه آنچه مورد نیاز است.

یکی از اهداف ما همسویی با تلاش‌های ملی داده‌های تحقیقاتی و بین‌المللی – و همچنین با آژانس‌های فدرال، سازمان‌های بشردوستانه، مجلات و ناشران – تهیه داده‌های تحقیق FAIR (قابل یافتن، قابل دستیابی، قابل تعامل و قابل استفاده مجدد) و در حد امکان باز است. در حالی که به عنوان مورد نیاز محافظت می‌شود. علاوه بر این، به منظور حمایت از رشد تحقیقات خود دانشگاه هاروارد، هدف ما دسترسی به اطلاعات بیشتر و با کیفیت بهتر است که به خوبی مدیریت و به راحتی قابل استفاده در داخل و در سراسر گروه‌های تحقیقاتی باشد.

اهداف مدیریت داده‌های پژوهشی در کتابخانه دانشگاه هاروارد:

اهداف برنامه، تکمیل کامل نیازهای مدیریت داده‌های پژوهشی جامعه هاروارد از توانایی‌های هر سازمان واحد فراتر می‌رود؛ بنابراین، برای دستیابی به اهداف خود، شرکای برنامه مدیریت داده‌های پژوهشی کتابخانه هاروارد با اعضای شبکه متخصصان داده‌های هاروارد، کارشناسان موضوع و ارائه‌دهندگان خدمات و منابع به این موارد مشغول هستند:

خدمات و منابع

شناسایی، توسعه و هماهنگی تحویل و دسترسی به خدمات و داده‌های پژوهشی مقیاس‌پذیر به محققان و کارکنان کتابخانه، از جمله: آموزش و پژوهش، تدریس داده‌ها و خدمات مشاوره مدیریت داده و دستورالعمل‌ها با بهترین شیوه‌ها و فناوری.

مشارکت و همکاری

به طور فعال به دنبال مشارکت‌های پایدار برای تعریف، توسعه و ارائه منابع جدید و یا بهبودیافته مدیریت داده‌های پژوهشی برای جامعه هاروارد و فراتر از آن.

ارتباطات

به عنوان کانال رسمی ارتباطات برای الزامات و فعالیت‌های چرخه داده‌های پژوهشی دانشگاه هاروارد، از جمله ترویج رویدادها، خدمات و منابع، سیاست‌های مربوط به داده‌های پژوهشی هاروارد و استانداردهای مربوط به داده‌ها و بهترین روش‌ها و خدمات

جنبه‌ی عملی

به طور فعال پرورش و ایجاد جوامع پایدار مربوط به چرخه حیات داده‌های پژوهش.

بهبود برنامه

نظارت و ارزیابی عناصر برنامه برای ارائه به موقع، مرتبط و اطلاعات آگاهانه به کاربران.

برنامه مدیریت داده‌های تحقیقاتی کتابخانه هاروارد اتصال اعضای جامعه هاروارد به خدمات و منابعی که چرخه داده‌های پژوهش را در بر می‌گیرد.

پانویس:
[۱] multi-disciplinary
[۲] findable, accessible, interoperable, and reusable

منابع

• صراف‌‌زاده، مریم (۱۳۹۴). مدیریت کلان داده‌های پژوهشی: نقشی نوین برای کتابخانه‌های دانشگاهی، فصلنامه نقد کتاب، اطلاع‌رسانی و ارتباطات، سال دوم، شماره ۶.
• https://hlrdm.library.harvard.edu
• https://researchdatamanagement.harvard.edu/