در کارگاه آموزشی «ایران در ترازوی تمدنی» مطرح گردید:
میان رشته‌ای بودن مطالعات تمدنی انضمامی، مسائل عینی و چگونگی حرکت تمدنی جوامع بشری
مسئله محور بودن، تمدن به مثابه فرایند پیشرفت به عنوان یک مولفه، تمدن به مثابه رویکرد، میان رشته‌ای بودن، عدم اتکا به انباشت تجربه، خروجی نگر و راه حل گویی در این موضوع و نیازمندی به مبنای اندیشه‌ای آینده نگر از ویژگی های مهم در حوزه مطالعات تمدنی انضمامی است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، سلسله کارگاه آموزشی پژوهش محور «حکمرانی و تمدن» با عنوان «ایران در ترازوی تمدنی» با حضور دکتر محمدرضا بهمنی معاون پژوهشی وزارت ارشاد اسلامی به عنوان ارائه دهنده و عباسعلی نصرآبادی رئیس اداره امور پژوهشی اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به عنوان دبیر علمی به همت اداره کل پژوهش پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار گردید.
در ابتدای کارگاه، دکتر بهمنی درخصوص پیشینه مطالعات تمدنی گفت: با شکل گیری مراکز پژوهشی جدید ما شاهد رویش های جدیدی هستیم از جمله مجموعه‌ای که تحت عنوان پژوهشکده اسلامی تمدنی در مشهد آغاز به کار کرده، نمونه‌‍‌ای از رویش‌های جدید در حوزه مطالعات تمدنی شاهدش هستیم.
وی درمورد دو ویژگی برجسته در پیشینه مطالعات تمدنی افزود: ویژگی اول بحث غلبه گرایش‌های تاریخی و دیگری غلبه رویکردهای انتزاعی در حوزه تمدنی بود. اگر بخواهید اشاره ای به اینکه چطور می‌توان از حوزه نظری حرکت کرد به سمت مطالعات انضمامی در بخش مطالعات تمدنی، چند نکته را باید توجه داشت: نکته اول پرداختن به مطالعات انضمامی بدون توجه به مباحث نظری در حوزه مطالعات تمدنی میسر نیست. نکته دوم اینکه اگر بخواهیم یک سیر تطوری را از شکل گیری مطالعات تمدنی تاریخی تا مطالعات تمدنی انضمامی مرور کنیم، در هر بخش یک ویژگی‌هایی قابل ذکر است. نکته سوم در این زمینه که بحث مقدمه‌ای من است که چطور از مطالعات نظری تمدن باید به سمت مطالعات انضمامی حرکت کرد، ناظر به نسبتِ ترتیبی و ترتّبی این مباحث است. در نسبت سنجی بین این سه حوزه مطالعاتی در حوزه مطالعات تمدنی، گمانم این است که مطالعات تاریخی به لحاظ زیرساختی گسترده تر از دو حوزه دیگر است.
دکتر بهمنی به چند ویژگی مطالعات تمدنی انضمامی را اشاره کرد و گفت: مسائل عینی جوامع بشری در مطالعات انضمامی محوریت دارند و ما مطالعات نظری و مطالعات تاریخی را به کمک حل مسائل عینی جوامع بشری از رویکرد تمدنی می‌آوریم. نکته و ویژگی دوم، چگونگی حرکت تمدنی جوامع بشری در دستور کار قرار مطالعات انضمامی می‌گیرد. نکته سوم میان رشته‌ای بودن مطالعات تمدنی انضمامی است.
وی افزود: مسئله محور بودن، تمدن به مثابه فرایند پیشرفت به عنوان یک مولفه، تمدن به مثابه رویکرد، میان رشته‌ای بودن، عدم اتکا به انباشت تجربه، خروجی نگر و راه حل گویی در این موضوع و نیازمندی به مبنای اندیشه‌ای آینده نگر از ویژگی های مهم در حوزه مطالعات تمدنی انضمامی است. من معتقدم برای تقویت مطالعات تمدنی انضمامی یا تحلیل تمدنی یک پدیده، نیازمند تمرین‌هایی برای این موضوع هستیم.
وی اضافه کرد: اگر بخواهید لنز دوربین مطالعاتی خود را دقیق تر و شفاف تر کنید، به این عبارت باید برسیم که نسبت تمدن نوین اسلامی با حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ برای توضیح بیشتر این عبارت، باید چند ویژگی به عنوان مولفه‌های این عبارت بخواهم تقدیم بکنم، به تعبیری اگر بخواهد نسبت سنجی انجام شود، با کدام مبنای نظری در خصوص چیستی تمدن می‌خواهیم بپردازیم؟ مبنای اندیشه‌ای مختارمان در پرداختن به این نسبت سنجی چیست؟ برای اینکه بحث را بخواهم روشن‌تر عرض کنم، آیا ما مبنای نظری بحث امت محوری در حوزه مطالعات تمدنی می‌تواند به عنوان یک مبنای نظری مطرح شود؟ آیا از حیث بحث‌های توسعه ای و پیشرفت باید به این موضوع بپردازیم و تمدن را از این حیث ببینیم؟ آیا موضوع را از حیث مولفه اخلاق در تمدن باید بپردازیم؟ کدام یک از این مبادی نظری را به عنوان مبنای نظری در پرداختن به این موضوع می‌خواهیم مدنظر قرار دهیم؟ نکته دیگر، تحلیل تاریخی نسبت به موجودیت جمهوری اسلامی در چنین بررسی مطالعه تمدنی حتما باید توجه شود. اگر بخواهیم در نسبت سنجی بین تمدن نوین اسلامی و حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران در عصر حاضر و در پیشینه چشم انداز آتی جمهوری اسلامی، نمی توانیم نسبت به وقایعی که در عصر مشروطه و صفویه و …. داشتیم، غافل باشیم. مولفه سومی که در شناخت مولفه‌های دستور کار مطالعاتی باید دیده شود، قانون اساسی جمهوری اسلامی است به عنوان سند بالادستی و زیرساختی موجودیت جمهوری اسلامی. مولفه دیگر تحولات نوین و تحولات فضای مجازی را در صورت بندی موضوع مطالعات تمدنی باید ببینیم. یعنی ما نمی‌توانیم در مورد نسبت تمدن حکمرانی در جمهوری اسلامی صحبت کنیم بدون اینکه تحولات فضای مجازی را مورد توجه قرار دهیم به عنوان یک مولفه بسیار مهم و کلیدی. همینطور مولفه آخر، ضرورت تحلیل عملکرد چهل و چندساله جمهوری اسلامی، به عبارت دیگر تحلیل عملکرد گام اول انقلاب بسیار مهم است که در یک صورت بندی صحیح و دقیق از نسبت مطالعات تمدنی و حکمرانی در جمهوری اسلامی بخواهیم بپردازیم، باید این مولفه‌ها مورد توجه قرار گیرد.
بدون دیدگاه