نشست تخصصی اشتراکات و افتراقات در روش فلسفی سهروردی و ملاصدرا

معرفی برنامه

به همت گروه حکمت و کلام جدید پژوهشکده اسلام تمدنی؛ 

نشست تخصصی اشتراکات و افتراقات در روش فلسفی سهروردی و ملاصدرا برگزار شد

نشست تخصصی اشتراکات و افتراقات در روش فلسفی سهروردی و ملاصدرا به همت گروه حکمت و کلام جدید پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار گردید.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست تخصصی «اشتراکات و افتراقات در روش فلسفی سهروردی و ملاصدرا» از سلسله نشست‌های «نقد مبانی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی علوم اسلامی» با ارائه عباس بخشنده بالی دانشیار دانشگاه مازندران و دبیری علمی اویس استادی، کارشناس ارشد فلسفه و حکمت اسلامی  به همت گروه حکمت و کلام جدید پژوهشکده ی اسلام تمدنی برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، اویس استادی اهمیت مباحث روش‌ شناسی و تفاوت ماهوی روش و روش‌ شناسی را تشریح کرد و به جایگاه شیخ شهاب‌ الدین سهروردی در فلسفه ی اسلامی، به نوآوری‌ های این حکیم بزرگ به‌ویژه در مباحث روش‌شناسی پرداخت.

سپس بخشنده بالی گفت: ریشه‌های نظام نوری شیخ اشراق، هرمس، حکمت ایران باستان، حکمت یونان باستان، عرفان اسلامی، فلسفه ی مشاء، قرآن و احادیث اسلامی است.

وی به تشریح و تبیین روش فلسفی شیخ اشراق پرداخت و اظهار داشت: روش سهروردی را می‌توان در سه محور کلی نفی شکاکیت و نسبی‌گرایی، تمسک به سلوک تا رسیدن به شهود و با کمک بدیهیات خلاصه کرد. روش حکمت اشراق نه مثل مشاء است نه مثل متصوفه و نه مثل متکلمین، بلکه جمع بین شهود، عقل و وحی است.

دانشیار دانشگاه مازندران به فلسفه ملاصدرا و ریشه‌ های حکمت متعالیه پرداخت و گفت: سه منبع قرآن و حدیث، کلام، عرفان اسلامی و فلسفه‌ های پیشین به ‌عنوان اصلی‌ترین خاستگاه حکمت متعالیه ملاصدرا است.

بخشنده بالی افزود: روش فلسفی ملاصدرا در سه محور کلی اصالت عقل و استدلال، اصالت کشف و شهود و روش حاصل از ترکیب راه های سه‌گانه معرفت قرآنی، برهانی و عرفانی که روش مأخوذ و معتبر در حکمت متعالیه است.

وی در تبیین الگوی ملاصدرا در اقبال به رشته‌های مختلف گفت: اقبال وی به دانش های گوناگون معطوف به حل مسئله ی واحد است. اگرچه وی بظاهر از رهیافت های رشته‌های مختلف بهره می‌جوید اما در باطن امر آنچه مورد توجه تام وی است روی آوردهای مختلف است. روش صدرا به چالش کشاندن روی آوردهای مختلف در مسئله‌ای واحد است. چالش بین روی آوردها مجالی برای فراتر رفتن و از موضع جامع نگر به تجربه فلسفی دست یافتن است.

دانشیار دانشگاه مازندران در تبیین روش فلسفی ملاصدرا، روش او را با وجود ترکیب میان روش عرفانی، روش کلامی، روش فلسفی مشاء و روش فلسفی اشراق، روشی منحصر به فرد دانست و افزود: حکمت صدرالمتألهین با اینکه از لحاظ روش شبیه مکتب اشراق است؛ یعنی به استدلال و کشف و شهود توأما معتقد است، ولی از نظر اصول و از نظر استنتاجات متفاوت است.

بخشنده بالی به ارزیابی دیدگاهی پرداخت که ملاصدرا را ابن‌سینای اشراقی می‌داند و گفت: این دیدگاه در دو تقریر که یکی صرفاً آمیزه ای از ارجاعات ابن سینا و سهروردی است؛ و دیگری امتزاج این دو منبع و ترکیب هسته و پوسته، صبغه اشراقی است، بیان شده است.

وی در پایان نتیجه ی بحث خود را در قالب چهار گزاره ذیل تشریح کرد: سهروردی: استفاده از نظریات اندیشمندان سابق، ملاصدرا: ادامه مسیر سهروردی و استفاده از ابن عربی …، سهروردی: استفاده از تمثیلات و داستان های رمزی ، ملاصدرا: علاوه بر طرح دیدگاه های مختلف در یک موضوع، به چالش کشاندن آنها و انتخاب دیدگاه میان رشته ای.