هم‌زمان با روز جهانی فلسفه و سالروز ارتحال علامه طباطبایی (ره)
نشست علمی «بینش تمدنی علامه طباطبایی در مقدمه‌نگاری بر تفسیر المیزان» برگزار شد
محمد باغستانی: مقدمه المیزان نقطه عطفی در تاریخ تفسیر است و نشان از خودآگاهی تمدنی علامه دارد
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، به مناسبت روز جهانی فلسفه و سالروز ارتحال فیلسوف و مفسر بزرگ قرآن کریم، علامه محمدحسین طباطبایی (ره)، نشست علمی با عنوان «بینش تمدنی علامه طباطبایی در مقدمه‌نگاری بر تفسیر المیزان» به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
این نشست علمی به همّت مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه خراسان و با همکاری پژوهشکده اسلام تمدنی و اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و با ارائه‌ی محمد باغستانی، مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید.
در آغاز این برنامه، باغستانی با تسلیت ایام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و گرامی‌داشت یاد و نام علامه طباطبایی، به تبیین ابعاد مختلف «بینش تمدنی» در مقدمه تفسیر المیزان پرداخت و گفت: مقدمه‌نگاری‌های علمی، آیینه‌ای از رویکرد و نحوه مواجهه اندیشمندان با موضوعات است و مقدمه المیزان نیز از این قاعده مستثنا نیست.
وی با مرور تاریخی سیر تفاسیر از عصر نزول قرآن تا دوران معاصر، به نقد مشرب‌های گوناگون تفسیری پرداخت و تأکید کرد: از نگاه علامه، بسیاری از تفاسیر پیشین در واقع «تطبیق» بوده‌اند، نه تفسیر؛ زیرا مفسران می‌کوشیدند دیدگاه فلسفی، کلامی یا عرفانی خویش را بر قرآن تحمیل کنند.
باغستانی با اشاره به روش «تفسیر قرآن به قرآن» به‌عنوان محور اندیشه تفسیری علامه، اظهار داشت: علامه بر روش فهم درون‌قرآنی تأکید دارد و معتقد است قرآن خود روشنگر است و فهم آن نیازمند علوم بیرونی نیست.
وی در ادامه با تبیین مؤلفه‌های بینش تمدنی در مقدمه المیزان، از جمله کلان‌نگری، جامع‌نگری، نقد فراگیر و پرهیز از تحمیل علوم بیرونی بر قرآن، خاطرنشان کرد: علامه با نگاهی تمدنی و تاریخی، سیر تطور اندیشه تفسیر را از عصر نزول تا زمان خود تحلیل کرده و بدین‌سان نوعی «خودآگاهی علمی و تمدنی» را در مقدمه خویش به نمایش گذاشته است.
به گفته او، مقدمه المیزان را می‌توان یکی از متون سرنوشت‌ساز در تاریخ تفسیر دانست؛ زیرا علاوه بر طرح مبانی نظری تفسیر قرآن به قرآن، نگاهی کلان و تمدنی به معرفت دینی عرضه می‌کند.
در پایان نشست، حاضران به گفت‌وگو درباره ابعاد مختلف اندیشه علامه طباطبایی پرداختند و دکتر باغستانی در پاسخ به یکی از پرسش‌ها تأکید کرد: «علامه میان جمود بر ظاهر و افراط در تأویل مرزی روشن ترسیم می‌کند و با تکیه بر عقل و بدیهیات مشترک بشری، راه فهم بی‌واسطه قرآن را نشان می‌دهد؛ راهی که ریشه در بینش تمدنی و خودآگاهی تاریخی او دارد.»
بدون دیدگاه