نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» برگرفته از کتاب «جغرافیای قرآن» دن گیبسون- جلسه اول

در نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» مطرح شد:

گزارش‌های گیبسون در نفی مکه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، از سلسله نشست های نقد و بررسی «خاورشناسی معاصر» درخصوص ظهور اسلام؛ نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» برگرفته از کتاب «جغرافیای قرآن» دن گیبسون با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد صادقیان، استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلام به عنوان ارائه دهنده و  حجت الاسلام ابراهیم محمدزاده، کارشناس تاریخ اسلام به عنوان دبیر علمی به همت اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار گردید.

در این نشست محمد صادقیان با اشاره به این ‌که مستند «شهر مقدس» برگرفته از یکی از فصول کتاب «جغرافیای قرآن» است گفت: دیده شدن این مستند در فضای مجازی حتی در محافل علمی و ایجاد شدن تصورات غلط از تاریخ اسلام از وجوه با اهمیت نقد این مستند است.

استاد حوزه در تشریح محتوای این مستند گفت: گیبسون در پی این است که مکه را به عنوان شهر جعلی معرفی کرده و مطرح سازد که قبله واقعی مسلمانان مکانی به نام «پِترا» بوده است و تلاش‌های پیامبر در دعوت از مردم به اسلام از این مکان شکل گرفته است. پترا شهری در اردن بوده و مرکز نبطی‌ها به شمار می‌رفته است.

آقای صادقیان در ارزش علمی کتاب گیبسون ابراز داشت: این اثر نه تنها از سوی خاورشناسان و غربی‌ها مورد استقبال قرار نگرفت، بلکه به خاطر ضعف منابع و استدلال‌های بی‌پایه مورد نقد و طعن نیز قرار گرفت. به گونه‌ای که افرادی همچون مارکل لِکر این را غیرعلمی دانسته است.

وی ضمن معرفی اجمالی از گیبسون او را علاقمند به تاریخ شبه جزیره عربستان معرفی کرد و گفت: گیبسون به دنبال این بوده است تا اثر و دیدگاه خود را به عنوان منبع اصیل معرفی کند و انتظار داشت تا یافته‌هایش مورد استقبال قرار گیرد. وی که به دنبال شهرت بود موضوعات تخصصی تاریخ اسلام را در فضای عمومی مطرح کرد.

دکتر صادقیان گفت: نقد چنین مستندهایی برای تدریس تاریخ اسلام مفید است که همراه شدن آن با ارایه گزارش‌های تاریخی و علمی درس‌آموز خواهد شد.

وی خاطر نشان کرد: گزارش‌های گیبسون در نفی مکه در شش مرحله قابل بیان است که شامل دخل و تصرف در معانی لغات، ایهام‌سازی در منابع، تقطیع خبر، بهره‌گیری از انواع فنون مغالطه، القاء باورهای شخصی و نگاه تک بعدی به اسلام و مسلمانان می‌باشد.

وی در ادامه با پخش قسمت‌هایی از مستند افزود: ساخت این مستند حرفه‌ای و جذاب است که به ۱۵ زبان دنیا ترجمه شده است. این مستند که با بالاترین کیفیت و دوبله ایرانی ساخته شده است، مخاطب را در هر لحظه با شگفتی روبرو می‌سازد، به گونه‌ای که تفکر و پرسش‌گری را از مخاطب گرفته و در پایان، انبوهی از اطلاعات مستدل شده و شبهات را در ذهن او ایجاد می‌کند.

استاد تاریخ اسلام گفت: فضای رمزآلود تا پایان فیلم دنبال می‌شود و پرسشی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که آیا این همه موارد می‌تواند دروغ باشد؟ اگر این‌گونه باشد دین اسلام ساختگی است. در فیلم بارها از سنگ سیاه نام می‌برد و چنین القا می‌کند که مسلمانان در روز پنج بار بر سنگ سیاه نماز می‌خوانند نه به سوی قبله، حال آن‌که قبله در پترا واقع شده است.

وی افزود: نکته مهم در این مستند حضور دو شخصیت عرب و خارجی است. این دو در روایت‌گری گیبسون کمک او هستند و از موضوعات اسلامی صحبت می‌کنند. فرد مسلمان با لباس عربی به نوعی نمادی از مسلمانان است، به گونه‌ای که هم‌ذات پنداری را در مخاطب شکل می‌دهند.

وی  با پخش قسمت‌های از مستند، مغالطات به کار رفته در این فیلم را با ذکر شواهدی به انواع مغالطه همچون پهلوان دروغین، استقراء ناقص و… اشاره کرد.