نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» برگرفته از کتاب «جغرافیای قرآن» دن گیبسون- جلسه سوم

تصاویر

معرفی برنامه

در سومین نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» مطرح شد:

تصویرسازی مستند شهر مقدس به تخریب مکه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، از سلسله نشست های نقد و بررسی «خاورشناسی معاصر» درخصوص ظهور اسلام؛ سومین نشست نقد و بررسی فیلم مستند «شهر مقدس» برگرفته از کتاب «جغرافیای قرآن» دن گیبسون با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد صادقیان، استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلام به عنوان ارائه دهنده و  حجت الاسلام ابراهیم محمدزاده، کارشناس تاریخ اسلام به عنوان دبیر علمی به همت اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار گردید.

در ابتدای این نشست، ابراهیم محمدزاده بحث را با این پرسش آغاز نمود که شهر پترا در این مستند چقدر اهمیت دارد که سازندگان و نویسنده کتاب به آن تکیه کرده و مبنای موضوع قرار داده‌اند؟

سپس محمد صادقیان در خصوص شهر پترا ابراز داشت: اولویت اصلی موضوع مستند پرداختن به پترا نبوده است. هرچند اطلاعات تاریخی زیادی از پترا ارایه می‌گردد، اما موضوع اصلی مکه است تا اهمیت آن را کم جلوه دهند. براین اساس مخاطب اصلی این مستند مردم دنیا نیستند، بلکه مسلمانانی هستند که باید قداست و اهمیت مکه در ذهن آن‌ها تخریب گردد.

وی در همین راستا به نمایش غار حراء و مباحث مطرح شده حول آن در مستند اشاره کرد و گفت: از آن‌جایی که اصل تصویرسازی در این مستند به تخریب مکه گذاشته است، تصویر جالبی از غار حراء نشان می‌دهد و آن را محلی از وجود نمادهای دوره بت پرستی نشان می‌دهد تا نشان دهد محمد (ع) نیز مانند مردم دوره خود بوده که با القائات شیطانی درپی دین جدیدی بوده است.

صادقیان در ادامه ابراز داشت: گیبسون به دنبال این است تا براساس سنگ‌نبشته‌های به‌دست‌ آمده در محدوده حرم و نیز آثار به جای مانده در این منطقه نشان دهد که کعبه از محدوده حریم ممنوعه جا‌به‌جا شده است. استدلال‌های مطرح شده در مستند تعجب مرد عرب به عنوان نمادی از مسلمانان را به دنبال دارد به نحوی که از زبان مسلمانان اعلام می‌دارد که چرا تاکنون این مطالب در منابع اسلامی مطرح نشده است؟ آیا می‌تواند این مطالب دروغ باشد؟

استاد حوزه در مقام نقد و پاسخ به استدلال‌های مطرح شده بیان داشت: در تاریخ اسلامی و منابعی همچون فتوح البلدان مطرح شده است که برخی از سنگ‌هایی که منطقه ممنوعه حرم را مشخص می‎‌کرده‌اند، در همان سال‌های نخست اسلامی از میان رفته است، حال چگونه می‌تواند این آثار به جای مانده باشد تا جا‌به‌جایی کعبه مشخص گردد. به واقع گیبسون با طرح تخیلات خود، آنها را منبع اصلی خود قرار می‌دهد.

وی در همین راستا ادامه داد: به اعتقاد گیبسون منابع اسلامی زیادی وجود داشته است که ادعای او را مبنی بر تغییر کعبه و قبله مسلمانان تأیید می‌کند، اما در اثر آتش‌سوزی کتابخانه‌ها، این آثار از بین رفته است. به واقع از آن‌جایی که کلام گیبسون از فقر استنادهای متقن تاریخی رنج می‌برد و مهمترین چالش در نقد کلام او به شمار می‌آید، درپی این است تا نابودی منابع را دلیلی بر اثبات ادعاهای خود قرار دهد.

پژوهشگر تاریخ اسلام با تکیه نقد خود به گزارش‌های آتش‌سوزی کتاب‌ها، آن را جزو گزارش‌های بی‌اساسی خواند که گیبسون درصدد است با استفاده از آن پوششی بر بی‌اعتباری دلایل خود قرار دهد. اولین کسی که گزارش کتاب سوزی را طرح کرده است، ابواللطیف بغدادی در قرن هفتم هجری است که پس از وی نیز دو نفر دیگر آن را مطرح کردند. بنابراین پیش از بغدادی و حتی پس از وی گزارش چندانی در این باب وجود ندارد.

وی در ادامه به یکی دیگر از استدلال‌های نویسنده کتاب «جغرافیای قرآن» اشاره کرد و گفت: گیبسون معتقد است که قرآن تنها منبع مسلمانان است که بیشتر به صورت شفاهی منتقل شده است. شفاهی بودن نیز زمینه هرچه بیشتر نقص و اضافه را فراهم می‌سازد. وی حتی برای این‌که ثابت کند قبله مسلمانان تغییر یافته است به تفسیر واژگانی کلمه «مکه» می‌پردازد و معتقد است که اصل این واژه، «بکه» به معنای محلی برای گریه است. این امر نشان می‌دهد که گیبسون حتی توانایی کشف حروف اصلی را نیز نداشته، چرا که مکه از «بکک» به معنای ازدحام گرفته شده است نه «بکی» به معنای گریه. این امر نشان می‌دهد که وی برای رسیدن به مقصود خود از دستبرد به ریشه کلمات نیز استفاده کرده است.

صادقیان در پایان ضمن پاسخ به سوالات شرکت‌کنندگان حاضر در این نشست، پیشنهاداتی از جمله ساخت مستندی در قبال این‌گونه مستندها را ارایه داد و خبر از فراهم کردن مقدمات ساخت چنین کاری را داد.