از کجا بفهمیم که نشریه معتبر و مناسبی را برای انتشار مقاله خود برگزیده‌ایم؟
انتشار مقاله در نشریات علمی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین شیوه‌های ارتباط علمی است. پژوهشگران و دانشگاهیان معمولاً نتایج تحقیقات خود را در نشریات علمی منتشر می‌کنند. از طرفی کمیت و کیفیت مقالات منتشر شده، معیار ارزیابی اعتبار علمی افراد شده است و جامعه علمی برای پیشرفت حرفه‌ای و تحصیلی ناگزیر از انتشار مقاله است؛ اما انتخاب نشریه مناسب از میان صدها نشریه که در هر حوزه علمی منتشر می‌شوند بسیار دشوار است. آنچه به این دشواری دامن می‌زند وجود نشریات تقلبی/جعلی/چپاولگر/هایجیکد است که از سال ۲۰۱۱ پا به عرصه وجود گذاشته‌‌اند. این نشریات وجهه علمی نداشته و فقط با هدف سود مالی منتشر می‌شوند. نشریات تقلبی تحت نام دسترسی آزاد منتشر شده و بدین‌گونه اخذ وجه از نویسندگان بابت انتشار مقاله را توجیه می‌کنند. انتشار مقاله در این نشریات نه تنها اعتباری برای نویسنده آن به همراه نمی‌آورد، به شهرت علمی وی نیز خدشه وارد می‌کند[۱]. آمار بالای انتشار مقالات ایرانیان در این نشریات زنگ خطر را برای آگاه کردن دانشگاهیان و پژوهشگران ایرانی به صدا در آورده است. نتایج پژوهش جمالی مهموئی و دیگران نشان داده است که تنها در سال ۲۰۱۵ تعداد ۳۷۲ مقاله به قلم ۹۷۳ نویسنده ایرانی وابسته به بیش از ۷۰ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی در مجلات چپاولگر منتشر شده است که در این میان دانشگاه آزاد اسلامی با ۲۱۱ مقاله و ۴۳۷ نویسنده رکورددار است. نتیجه پژوهش دیگری (جمالی و جوان فر، ۱۳۹۳) نشان می‌دهد که در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۱۴ تعداد ۹۶۶۵ مقاله از ایران در این مجله‌ها منتشر شده است و به طور تقریبی حدود ۴۲۹۸۲۰۰ دلار بابت انتشار این مقالات هزینه پرداخت شده است.[۲].
کمپین فکر کنید، چک کنید، ارسال کنید با هدف کمک به پژوهشگران در ارزیابی نشریات و ناشران و جلوگیری از به دام افتادن آنان در دام نشریات تقلبی ایجاد شده است. مترجمان امیدوارند ترجمه این کمپین فارسی زبانان[۳] را در انتخاب نشریه مناسب و معتبر یاری‌رسان باشد.
فکر کنید…چک کنید…ارسال کنید
پیشرفت حرفه‌ای و شغلی شما در گروی به اشتراک گذاشتن نتایج پژوهش‌هایتان با دیگران است که معمولاً از طریق انتشار مقالات در نشریات علمی صورت می‌گیرد؛ اما با وجود تعداد زیادی نشریه، چگونه می‌توانید به نشریه خاصی اعتماد کرده و مقاله خود را برای انتشار به آن بسپارید؟ چک لیست زیر را دنبال کنید تا از معتبر بودن نشریه منتخب خود اطمینان حاصل کنید.
فکر کنید
– آیا در حال ارسال مقاله خود به نشریه معتبری هستید؟
– آیا نشریه منتخب شما برای انتشار مقاله‌تان مناسب است؟
- مقالات فراوانی در دنیای امروز منتشر می‌شوند.
- هر هفته نشریات جدیدی پا به عرصه وجود می‌گذارند.
- موارد تخلف و فریب‌کاری ناشران نیز رو به افزایش است.
– هنگام انتخاب نشریه، پیدا کردن یک راهنمای به‌روز چالش‌برانگیز شده است.
چگونه از مناسب بودن نشریه مورد‌نظر خود اطمینان حاصل می‌کنید؟
چک کنید
اعتبار نشریه منتخب خود را با موارد ذیل بسنجید:
– آیا شما یا همکارانتان نشریه را می‌شناسید؟
– آیا تاکنون مقاله‌ای از این نشریه خوانده‌اید؟
– آیا پیدا کردن آخرین مقالات منتشر شده در این نشریه به راحتی امکان‌پذیر است؟
– آیا به راحتی می‌توانید ناشر مجله را شناسایی کرده و با وی تماس بگیرید؟
- آیا نام ناشر در وبگاه نشریه به صورت واضح و روشن درج شده است؟
- آیا می‌توانید با ناشر از طریق پست، تلفن و ایمیل ارتباط حاصل کنید؟
– آیا ناشر درباره نوع داوری که برای مقالات دریافتی مورد استفاده قرار می‌دهد به صورت شفاف توضیح داده است؟
– آیا مقالات آن نشریه در پایگاه‌های اطلاعاتی مورد استفاده شما نمایه می‌شوند؟
– آیا مشخص است که چه هزینه‌هایی جهت انتشار مقاله اخذ خواهد شد؟
- آیا وبگاه نشریه توضیح می‌دهد که هزینه‌ها بابت چه مواردی اخذ می‌شوند و چه زمانی باید پرداخت شوند؟
-آیا هیئت تحریریه شناخته شده است؟
- آیا تاکنون درباره اعضای هیئت تحریریه چیزی شنیده‌اید؟
- آیا اعضای هیئت تحریریه در وبگاه شخصی خود نامی از آن نشریه برده‌اند؟
-آیا ناشر عضو یک انجمن، کمیته، گروه یا فهرست شناخته شده است؟
- آیا ناشر در کمیته اخلاق انتشارات عضویت دارد؟
- اگر نشریه به صورت دسترسی آزاد است آیا در فهرست راهنمای نشریات دسترسی آزاد حضور دارد؟
- اگر نشریه به صورت دسترسی آزاد است آیا ناشر در انجمن ناشران علمی دسترسی آزاد عضویت دارد؟
- آیا هاست وبگاه نشریه یکی از پلتفرم‌های ایناسپ (برای نشریات منتشر شده در بنگلادش، نپال، سریلانکا، آمریکای شمالی و مغولستان) یا آجول (برای نشریات منتشر شده در آفریقا) است؟
- آیا ناشر عضو انجمن دیگری (علاوه بر موارد بالا) است؟
ارسال کنید
اگر به بیشتر سؤالات مطرح شده در بخش‌های قبل پاسخ مثبت داده‌اید موارد زیر را هم در نظر گرفته و در آخر مقاله را برای نشریه موردنظرتان ارسال کنید.
برای ارتقای شهرت علمی و افزایش شانس گرفتن استناد به مقاله خود، اطمینان حاصل کنید که نشریه منتخب شما در میان افرادی که در حوزه موضوعی شما فعالیت می‌کنند وجهه خوبی دارد و شناخته شده است.
انتشار در نشریه مناسب، وجهه حرفه‌ای شما را ارتقا داده و باعث پیشرفت شغلی‌تان می‌شود.
مقاله شما باید در پایگاه‌های اطلاعاتی نمایه یا آرشیو شود و به آسانی بشود آن را پیدا کرد.
وقتی اثر شما داوری و ویرایش می‌شود تجربه انتشار حرفه‌ای را باید انتظار داشته باشید.
بعد از همه این مراحل است که می‌توانید مقاله خود را ارسال کنید.
پانویس:
[۱] در مقاله «نشریات جعلی را بشناسیم» ویژگی‌های نشریات تقلبی به طور کامل ذکر شده است:
صراف زاده، مریم. (۱۳۹۶). نشریات جعلی را بشناسیم علوم و فنون مدیریت اطلاعات، ۳ (۳)، ۵-۲۵: دسترسی از: http://stim.qom.ac.ir/article_996.html
[۲] جمالی مهموئی، حمیدرضا و سارا جوان‌فر (۱۳۹۳). انتشار مقاله‌های ایرانی در نشریه‌های نامعتبر: انگیزه‌ها و رویکرد نویسندگان. رهیافت. ۲۴ (۵۶): ۶۱-۷۱. دسترسی از:http://www.nrisp.ac.ir/uploads/5-56.pdf
جمالی مهموئی، حمیدرضا؛ جشیره نژادی، فرنگیس؛ علیمحمدی، داریوش (۱۳۹۶). میزان مشارکت دانشگاهیان ایران در مجله‌های ناشران متقلب در سال ۲۰۱۵. مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات. دسترسی از: http://nastinfo.nlai.ir/article_2117.html
[۳] لازم به ذکر است که کمپین مذکور به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است. از آنجا که ترجمه فارسی آن موجود نبود، اعلام کردم که مایل به ارائه ترجمه فارسی آن هستم که استقبال کردند اما بعد از ارسال ترجمه متوجه شدم که ترجمه فارسی آن توسط مترجم دیگری (خانم سونیا رنجبر و شرکت پیشگامان دانش‌گستر فرداد) انجام شده و وارد سایت شده است. به دلیل اهمیت کمپین در کمک به پژوهشگران در ارزیابی نشریات، ترجمه خود را اینجا منتشر کردیم تا بیشتر دیده شود (توضیح از مریم صراف‌زاده).
بدون دیدگاه