نشست علمی بررسی کتاب «مهدویت در اندیشه اصلاح دین» برگزار شد؛
تحلیلی بر جریان‌های تجدیدنظرطلب در مهدویت و تأثیر آن بر اندیشه دینی
نشست علمی معرفی و بررسی کتاب مهدویت در اندیشه اصلاح دین، تألیف سیدمقداد نبوی رضوی برگزار گردید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست علمی معرفی و بررسی کتاب مهدویت در اندیشه اصلاح دین، تألیف سیدمقداد نبوی رضوی، به همت کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی شیخ بهایی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. در این جلسه، حسن حکیم باشی به عنوان ارائه‌دهنده و هادی مکارم به‌عنوان دبیر علمی نشست، به بررسی محتوای کتاب و تحلیل جریان‌های فکری مرتبط با مهدویت پرداختند.
رویکرد تاریخی به مهدویت در اسلام
حسن حکیم باشی در ابتدا به جایگاه مهدویت در اندیشه اسلامی و تفاوت نگاه شیعه و اهل سنت به این مسئله پرداخت و با اشاره به منابع روایی و تاریخی، بیان کرد: مهدویت نه‌تنها در باورهای شیعه، بلکه در سنت اسلامی نیز جایگاهی ویژه داشته است.
وی مفهوم «سنی دوازده‌امامی» را مطرح کرد و شواهدی از منابع اهل سنت درباره امام دوازدهم ارائه داد که نشان می‌دهد این باور، ریشه‌هایی فراتر از شیعه دارد.
پژوهشگر و استاد حوزه تأکید کرد: در تاریخ اسلام، دو مسیر اصلی در مواجهه با مهدویت شکل گرفته است. یکی نگاه سنتی که امام دوازدهم را به‌عنوان حجت خدا در نظر می‌گیرد و دیگری نگاه تجدیدنظرطلب که به دنبال قرائت‌های متفاوتی از این مفهوم بوده است.
تجدیدنظر طلبی در اندیشه مهدویت
در ادامه، حکیم باشی به بررسی جریان‌های فکری‌ای پرداخت که از دوره‌های مختلف تاریخی، دیدگاه‌های انتقادی و اصلاح‌طلبانه‌ای درباره مهدویت مطرح کرده‌اند. او از شخصیت‌هایی همچون احمد کسروی، سید اسدالله خرقانی، محمد صادقی تهرانی و احمد الکاتب نام برد که هرکدام به نحوی در بازنگری و نقد باورهای شیعی درباره مهدویت نقش داشته‌اند.
وی اشاره کرد: برخی از این افراد، تحت تأثیر تحولات فکری و اجتماعی دوران خود، تلاش کردند تا روایات و عقاید شیعی را از منظر تاریخی و کلامی مورد بازخوانی قرار دهند. در مقابل، جریان‌های سنت‌گرا و فقها، این تلاش‌ها را نوعی بدعت یا انحراف از اصول شیعی دانسته و با آن مقابله کرده‌اند.
چالش‌های تاریخی و اجتماعی مهدویت
حکیم باشی یکی از چالش‌های مهم در تاریخ مهدویت را مسأله تقیه و پنهان‌کاری دانست و گفت:دوران غیبت، همواره با محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی همراه بوده و همین امر سبب شده است که برخی از فرقه‌ها و جریان‌های انحرافی نظیر بابیت و بهائیت، از این فضا برای شکل‌گیری خود بهره ببرند.
وی در ادامه به نقش استعمار در حمایت از برخی جریان‌های مدعی مهدویت اشاره کرد و تأکید کرد: در دوره‌های مختلف تاریخی، قدرت‌های استعماری از جریان‌هایی که باعث تضعیف گفتمان اصیل مهدویت می‌شدند، پشتیبانی کرده‌اند. این امر، به‌ویژه در دوره قاجار و پهلوی، به شکل آشکارتری دیده شده است.
در بخش پایانی نشست، حاضران به طرح پرسش‌هایی درباره ارتباط مهدویت با مسائل معاصر و تأثیر آن بر اندیشه دینی پرداختند. حکیم باشی نیز به برخی از این سؤالات پاسخ داده و تأکید کرد: درک درست از مهدویت، نیازمند پژوهش‌های دقیق تاریخی و کلامی است.
این نشست با جمع‌بندی نظرات و تأکید بر ضرورت بررسی علمی و انتقادی مفهوم مهدویت در بستر تاریخ و اندیشه اسلامی، به پایان رسید.
بدون دیدگاه