گروه پژوهشی قرآن و مطالعات اجتماعی
دغدغه‌های قرآن پژوهی و بهره‌گیری از قرآن متناسب برای رفع نیازهای روز جامعۀ اسلامی و جهانی، بیش از پیش محققان را به سوی فعالیت‌های تخصصی قرآن محور هدایت کرده است. در همین راستا گروه پژوهشی «قرآن و مطالعات اجتماعی» با پشتوانۀ تجارب طولانی شکل گرفت. این گروه با همگراسازی دو گروه پیشین مرکز، یعنی گروه «تفسیر و علوم قرآنی» که از سال ۱۳۶۸ فعالیت خود را آغاز کرده بود و گروه «مطالعات اجتماعی دین» که از سال ۱۳۷۰ فعالیت می‌کرد، با رویکردی جدید به انجام مأموریت می‌پردازد.
مأموریت
تأمین پشتوانه‌های علمی تمدن نوین اسلامی ـ ایرانی با انجام پژوهشهای قرآنی معطوف به دغدغه‌های اجتماعی.
اهداف کوتاه مدت (۲ ساله)
پژوهش در زمینه‌های:
- مبانی و روشهای تفسیر اجتماعی قرآن کریم؛
- الگوی عدالت اجتماعی در قرآن کریم؛
- روش های نوین در فهم آیات اجتماعی قرآن؛
- بررسی جامعه شناختی عدالت بر اساس آموزه های قرآن.
اهداف بلندمدت(۵ ساله)
پژوهش در زمینه‌های:
- سبک زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم.
- جامعه شناسی دینداری از دیدگاه قرآن کریم.
- تفسیر اجتماعی قرآن کریم در راستای ایجاد تمدن نوین.
- آسیب‌های اجتماعی از منظر قرآن و راهکارهای رفع آن معطوف به تمدن اسلامی ایرانی.
اعضای گروه:
- آقای دکتر محمد بهرامی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ مدیر گروه.
- حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای دکترسیدمصطفی احمدزاده ، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای دکتر سیدعلی‌نقی ایازی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای سیدمحسن میرسندسی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای اویس استادی، کارشناس گروه.
اعضای شورای علمی گروه
- آقای دکتر محمد بهرامی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای دکترسیدمصطفی احمدزاده ، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای دکترسیدعلی نقی ایازی ، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آقای دکتر حامد بخشی، دانشیار، عضو جهاد دانشگاهی خراسان رضوی.
- حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی ابراهیمی، استاد گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
- آقای سیدمحسن میرسندسی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محققان:
- حجت‌الاسلام والمسلمین سید موسی صدر، مدرس و پژوهشگر حوزه.
- خانم دکتر شهره شاهسوندی، پژوهشگر حوزۀ مطالعات قرآنی و ترجمه.
- آقای دکتر حسن نقی زاده؛ استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی.
- آقای دکتر محمدباقر آخوندی؛ استادیار و مدیرگروه جامعه‌شناسی دانشگاه بیرجند.
- آقای دکتر محمد سهیلی؛ پژوهشگر حوزۀ فلسفه و مدرس دانشگاه.
- آقای دکتر سعید نمازی زادگان؛ استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
- آقای دکتر مهدی فردوسی؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه.
پروژه‌های در دست انجام
- فرهنگ کاربردی واژگان قرآن، جلد سوم/ آقای دکتر سعید نمازی زادگان؛
- تفسیر ساختاری جزء سی‌ام/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر؛
- اصول و مبانی کاربرد روایات در تفسیر قرآن کریم/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر؛
- فضای نزول سوره‌های قرآن کریم/ آقای دکتر جواد سلمانزاده؛
- نظریۀ نفوذ اجتماعی دین در آموزه‌های قرآنی/ آقای دکترمحمدباقر آخوندی؛
- زمینه‌های لازم برای تحقق عدالت از منظر جامعه‌شناختی بر اساس آموزه‌های قرآن/ آقای دکترسیدعلی نقی ایازی؛
- مبانی تفسیر اجتماعی/ آقای دکترسیدمصطفی احمدزاده؛
- بررسی آراء مفسران دربارۀ صداقت/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن نقی‌زاده؛
- اصول و قواعد استنباط ائمه از قرآن/ حجت‌الاسلام والمسلمین سیدموسی صدر.
- بررسی تطبیقی روشهای نوین تفسیری در کشف دیدگاه اجتماعی قرآن با مطالعه موردی عفاف و حجاب/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر.
- تحلیل انتقادی نظرات انسجام متنی قرآن/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر.
- معناشناسی امنیت در قرآن کریم/ آقای دکتر محمد بهرامی
- موانع اجتماعی شکل‌گیری جامعۀ مطلوب توسط پیامبران از دیدگاه قرآن کریم/ آقای سید محسن میرسندسی
- بررسی جامعه‌شناختی ضعف صداقت براساس آموزه‌های قرآن/ آقای دکتر علی نقی ایازی.
- تحلیل محتوای روش های پژوهش در مقالات علمی- پژوهشی قرآنی (۱۳۹۰-۱۳۹۷)/ آقای دکتر سیدمصطفی احمدزاده.
- تجارب اخلاقی مبلغان سایر ادیان در جهان معاصر/ آقای دکتر مهدی فردوسی.
- تجارب اخلاقی مبلغان سایر ادیان در ایران/ آقای دکتر مهدی فردوسی.
- شبکه نیاز و پاسخ در حوزۀ علوم اسلامی/ آقای دکتر محمد سهیلی.
پروژه‌های اتمام یافته
- نظم نزولی آیات سوره‌های قرآن کریم/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر (۱۳۹۸).
- درآمدی بر هنجارسازی اجتماعی/ آقای سید محسن میرسندسی (۱۳۹۸).
- بررسی جامعه‌شناختی الگوی اسلامی پیشرفت براساس آموزه‌های قرآن با تأکید بر کنش‌های پیشرفت‌زا/ آقای دکتر سیدعلی نقی ایازی (۱۳۹۸).
- پژوهشی در هنجارسازی حجاب دختران/ آقای سیدمحسن میرسندسی (۱۳۹۸).
- کاربست روش تحلیل محتوای کیفی در تفسیر قرآن کریم: چیستی ایمان/ آقای دکتر سیدمصطفی احمدزاده (۱۳۹۸).
آثار منتشرشده
- تفسیر اجتهادی سوره تحریم/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر (۱۳۹۷).
- پژوهشی در عرفان حلقه و انرژی درمانی/ آقای دکتر محمدمسعود سعیدی (۱۳۹۷).
- عرفان در گرو حلقه/ آقای دکتر محمدمسعود سعیدی (۱۳۹۷).
- چیستی عمل صالح از دیدگاه قرآن کریم/ آقای دکترسیدمصطفی احمدزاده (۱۳۹۶).
- کشف استدلالی غرض سوره‌های قرآن کریم/ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد خامه‌گر (۱۳۹۶).
- مطالعۀ جامعه‌شناختی اسلام شیعی و مردم سالاری/ آقای دکتر محمدمسعود سعیدی (۱۳۹۵).
- جامعه شناسی دین و سکولارشدن/ آقای دکتر محمدمسعود سعیدی (۱۳۹۵).
- موانع تفکر در فرایند پیشرفت/ آقای دکتر سیدعلی نقی ایازی (۱۳۹۵).
آثار در دست نشر
- مبانی تفسیر قرآن به قرآن/ محمد بهرامی
- درآمدی بر هنجارسازی اجتماعی/ سید محسن میرسندسی
- بررسی جامعه‌شناختی الگوی اسلامی پیشرفت براساس آموزه‌های قرآن با تأکید بر کنش‌های پیشرفت‌زا/ دکتر سیدعلی نقی ایازی؛
مقالات علمی ـ پژوهشی (۱۳۹۵-۱۳۹۸)
- چیستیِ ایمان در قرآن کریم به روش تحلیل محتوای کیفی، سیدمصطفی احمدزاده، مطالعات قرآن و حدیث، بهار و تابستان ۱۳۹۸، ش ۲، صص ۱۶۴-۱۳۵٫
- تفسیر ساختاری سورۀ بینه با تبیین قواعد روش تفسیر ساختاری سوره های قرآن کریم، محمد خامه گر، مطالعات تفسیری، علمی پژوهشی، بهار ۱۳۹۸، شماره ۳۷، صص ۱۷۳-۱۹۰.
- موانع پایبندی به هنجارها از نگاه قرآن کریم، سیدمحسن میرسندسی، پژوهشهای قرآنی، بهار ۱۳۹۸، ش ۹۰، صص ۱۰۴-۷۹٫
- معنای متن در قرآن پژوهی ابوزید و هرمنوتیک هرش، محمد بهرامی، کتاب قیم، علمی پژوهشی، بهار و تابستان ۱۳۹۷، شماره ۱۸، صص ۱۶۵-۱۸۴.
- کارایی نظریه هالیدی در ترسیم انسجام متنی سوره‌های قرآن، محمد خامه گر، پژوهشهای قرآنی، بهار ۱۳۹۷، شماره ۸۶، صص ۴-۲۹.
- بررسی وضعیت و زمینه‌های مصونیت فرهنگی در بین جوانان شهر مشهد، سیدمحسن میرسندسی، علوم اجتماعی (دانشگله علامه طباطبایی)، بهار ۱۳۹۷، شماره ۸۰، صص ۱۰۹-۱۳۶.
- توان‌سنجی منطق فازی در تفسیر قرآن کریم، (با همکاری آقای دکتر سیّد مجید ظهیری)، فصلنامۀ جستارهایی در فلسفه و کلام، دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد، شمارۀ۱۰۱، ۱۳۹۷٫
- ترجمه و نقد مقالۀ انگلیسیِ «فهم ساختار موضوعی قرآن کریم: رویکرد چند متغیرۀ اکتشافی، نوشتۀ نجلا ثابت»، سید مصطفی احمدزاده (با همکاری آقای دکتر سیّد مهدی جباری نوقابی)، فصلنامۀ علمی ترویجی مطالعات قرآن و حدیث سفینه، شمارۀ ۶۰ ، موسسه فرهنگی نبأ مبین، ۱۳۹۷، صص ۱۱۱-۱۳۰٫
- تأثیر زیارت مشهدالرضا (علیهالسلام) بر کاهش بیتفاوتی اجتماعی دانشجویان (مطالعه موردی؛ دانشجویان دانشگاه آیتالله العظمی بروجردی)، سیدعلی‌نقی ایازی، فرهنگ رضوی، علمی پژوهشی، پاییز ۱۳۹۷، شماره ۲۳، صص ۷۲-۴۳٫
- اهمیت سنجی عدالت و امنیت از منظر قرآن، محمد بهرامی، پژوهشهای قرآنی، علمی پژوهشی، بهار ۱۳۹۷، صص ۷۵-۵۴٫
- نگاهی به چگونگی نزول سوره های قرآن کریم، محمد خامه‌گر، پژوهش های قرآنی، زمستان ۱۳۹۶ ،ش ۸۶، صص ۲۹-۴٫
- تأثیر کنش‌های اجتماعی در فرایند پیشرفت بر اساس آموزه‌های قرآن، دکتر سیدعلی نقی ایازی؛ پژوهشهای قرآنی، سال ۹۶، ش ۸۴، صص ۱۰۷-۸۰٫
- اعتبارسنجی رهیافت‌های کشف استدلالی غرض سوره‌های قرآن، محمد خامه‌گر، حسن نقی‌زاده، محمدعلی رضایی کرمانی، زمستان ۱۳۹۵، ش ۷۹، صص ۲۵-۴٫
- سنجش شیعه‌گری ابن مسیب، جواد سلمانزاده، مهدی تقی‌زاده، محمد خامه‌گر، تحقیقات علوم و قرآن و حدیث، ۱۳۹۵، ش ۲ (پیاپی ۳۰)، صص ۵۶-۳۳٫
- فواید پیوستگی آیات از منظر موافقان و مخالفان، محمد بهرامی،پژوهشهای قرآنی، پاییز ۳۹۵ ، ش۸۰، صص ۱۷۵-۱۵۴٫
- شاخص‌های کیفی عدالت از دیدگاه قرآن کریم، سیدمصطفی احمدزاده، پژوهشهای قرآنی، زمستان ۱۳۹۵، ش ۸۱، صص ۵۵-۳۰٫
برگزاری همایش/ نشست/ کارگاه (۱۳۹۵-۱۳۹۸)
۱- واکاوی ظرفیت‌ها و ظرافت‌های قصه در قرآن کریم (نشست سوم از سلسله نشست‌های ضعف مرجعیت و حضور قرآن کریم در فرهنگ عمومی و تخصصی)/ حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محدثی (محقق و نویسندۀ ادبیات دینی)/ مکان برگزاری: پژوهشکده اسلام تمدنی/ زمان برگزاری: ۳۱/۰۴/۱۳۹۸
۲- دین و نوسازی (مطالعۀ موردی ایران و مالزی)/ ارائه دهنده: حجت الاسلام والمسلمین حسن محدثی/ مکان برگزاری: پژوهشکدۀ اسلام تمدنی/ زمان برگزاری: ۳۰/۰۴/۱۳۹۷٫
۳- نشست تخصصی معرفی و نقد کتاب تفسیر اجتهادی سورۀ تحریم، ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر محمد خامه گر/ ناقد: حجت‌الاسلام سیدحسین هاشمی (مدرس و پژوهشگر جامعه المصطفی مشهد)/ مکان برگزاری: پژوهشکدۀ اسلام تمدنی/ تاریخ: ۲۱/۱۲/۱۳۹۷
۴- ترجمه‌های معاصر قرآن کریم و انتقال مفاهیم به مخاطبان ( بایسته ها وآسیب ها) (نشست دوم از سلسله نشست‌های ضعف مرجعیت و حضور قرآن کریم در فرهنگ عمومی و تخصصی)/ حجت الاسلام والمسلمین کوشا (محقق و قرآن پژوه)/ مکان برگزاری: پژوهشکده اسلام تمدنی زمان برگزاری: ۱۶/۱۱/۱۳۹۷
۵- نشست معرفی و نقد کتاب «اصول و قواعد کشف استدلالی غرض سوره های قرآن » (از سلسله نشست های معرفی و نقد کتاب)/ ارائه دهنده: دکتر محمد خامه گر/ استاد ناقد: دکتر عباس اسماعیلی زاده (عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد)/ مکان برگزاری: پژوهشکده اسلام تمدنی/ زمان برگزاری: ۳۰/۰۸/۱۳۹۷
۶- نشست معرفی و نقد کتاب«فرهنگ کاربردی واژگان قرآن:عربی- فارسی – انگلیسی» (از سلسله نشست های معرفی و نقد کتاب)/ ارائه دهندگان: دکتر شهره شاهسوندی و دکتر سعید نمازی زادگان/ ناقدین: آقایان حسین انصاری پور و سیدمحمد حسن مددی موسوی/ مکان برگزاری: پژوهشکده اسلام تمدنی/ زمان برگزاری: ۱۸/۰۷/۱۳۹۷
۷- نشست معنویتهای نوظهور با تأکید بر عرفان حلقه/ ارائه دهنده: دکتر محمدمسعود سعیدی/ مکان برگزاری: پژوهشکده اسلام تمدنی/ زمان برگزاری: ۱۴/۰۹/۱۳۹۵
جوایز و آثار برگزیده:
۱- کتاب مطالعۀ جامعه شناختی رابطۀ اسلام شیعی و مردمسالاری دینی
نویسنده: دکتر محمدمسعود سعیدی/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: شایستۀ تقدیر/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ خراسان/ سطح جایزه: استانی
۲- کتاب اصول و مبانی تفسیر موضوعی
نویسنده: دکتر محمد خامه گر/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبه سوم کتاب سال حوزه/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ خراسان/ سطح جایزه: استانی
۳- مقاله نظریۀ سیستمها و کارکردهای قرآنی آن
نویسنده: دکتر سید مصطفی احمدزاده با همکاری دکتر محمد حسن رستمی و محمد مهدی آجیلیان مافوق/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: مقام دوم همایش بین المللی قرآن و مطالعات میان رشته ای/ مرجع اعطاکننده: دانشگاه تهران- شورای عالی انقلاب فرهنگی- وزارت علوم تحقیقات و فناوری وسازمان فعالیت های قرآنی دانشگاهیان کشور/ سطح جایزه: ملی
۴- نشریه پژوهش های قرآنی
سردبیر: احمد ترابی،رتبه اول نشریات،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،۱۳۹۵
۵- نشریه پژوهش های قرآنی
سردبیر: احمد ترابی،رتبه سوم،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،۱۳۹۶
۶- مقاله کشف استدلالی ترتیب نزول سوره فتح با روش روایی- اجتهادی
نویسنده: دکتر محمد خامه گر/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبۀ سوم سیزدهمین فراخوان آثار پژوهشی سال ۹۶-۹۷ حوزه علمیه خراسان/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علیمۀ قم/ سطح جایزه: استانی
۷- کتاب اصول و قواعد کشف استدلالی غرض سوره های قرآن
نویسنده: دکتر محمد خامه گر/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبۀ دوم سیزدهمین فراخوان آثار پژوهشی سال ۹۶-۹۷ حوزه علمیه خراسان/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علیمۀ قم/ سطح جایزه: استانی
۸- مقالۀ نگاهی به چگونگی نزول سوره های قرآن کریم
نویسنده: دکتر محمد خامه گر/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبۀ سوم سیزدهمین فراخوان آثار پژوهشی سال ۹۶-۹۷ حوزه علمیه خراسان/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علیمۀ قم/ سطح جایزه: استانی
۹- مقاله تأثیر کنش های اجتماعی در فرایند پیشرفت براساس آموزه های قرآن
نویسنده: دکتر سیدعلی نقی ایازی/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبۀ سوم سیزدهمین فراخوان آثار پژوهشی سال ۹۶-۹۷ حوزه علمیه خراسان/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزۀ علیمۀ قم/ سطح جایزه: استانی
