در کنگره بزرگداشت پنجاهمین سالگرد رحلت آیتالله العظمی میلانی مطرح شد؛
بازخوانی تحولات آموزشی حوزه علمیه مشهد در پرتو رویکرد تاریخ فرهنگی؛ نگاهی نو به میراث علمی آیتالله العظمی میلانی
نشست علمی بررسی خوانش اقدامات آموزشی مرحوم آیتالله العظمی میلانی با ارائه دکتر محمد باغستانی، بر ظرفیتهای تاریخ فرهنگی در تحلیل عمیق تحولات نهاد روحانیت تأکید کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، در ادامه برنامههای کنگره بزرگداشت پنجاهمین سالگرد رحلت آیتالله محمدهادی میلانی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی نشست علمی «بررسی خوانش اقدامات آموزشی مرحوم آیتالله العظمی میلانی در حوزه علمیه مشهد بر پایه دو سبک تاریخ فرهنگنگاری و تاریخ فرهنگینگاری و آثار هر یک» را برگزار کرد.
این نشست علمی با ارائه دکتر محمد باغستانی، مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی، به واکاوی روششناسانه تاریخنگاری اقدامات آموزشی یکی از اثرگذارترین مراجع شیعه در سده معاصر اختصاص داشت.
دکتر باغستانی در ابتدای سخنان خود، مرحوم آیتالله العظمی میلانی را از شخصیتهای محوری تاریخ روحانیت شیعه در فاصله سالهای پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا سال ۱۳۵۴ شمسی معرفی کرد و تصریح نمود: اقدامات گسترده ایشان در عرصه بازسازی، ساماندهی و بهسازی نهاد روحانیت، نقشی بنیادین در ساخت، تداوم و مراقبت از فرهنگ دینی و شیعی در ایران ایفا کرده است؛ بهگونهای که میتوان تاریخ این نهاد را به «پیش و پس از آیتالله میلانی» تقسیم کرد.
وی با اشاره به اینکه بخش عمده بازتاب این اقدامات در آثار پژوهشی موجود و مصاحبههای شفاهی شاگردان ایشان، مبتنی بر سبکهای رایج تاریخنگاری کتبی و تاریخ روایی است، اظهار داشت: این رویکردها غالباً تصویری محدود، سطحی و فاقد عمق تحلیلی از سرگذشت واقعی اقدامات آیتالله میلانی ارائه میدهند؛ امری که نه ناشی از ضعف دانش نویسندگان یا مصاحبهشوندگان، بلکه برخاسته از کاستیهای ذاتی رویکرد تاریخنگری حاکم بر این مطالعات است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی در ادامه، نظام آموزشی حوزه علمیه مشهد را بهعنوان یکی از مهمترین اقدامات مرحوم آیتالله میلانی مورد بررسی قرار داد و تأکید کرد: تاریخ فرهنگنگاری رایج، بیش از آنکه به لایههای پنهان، زمینهها و سازوکارهای عمیق این تحول آموزشی بپردازد، به ثبت ظواهر و گزارش رویدادها بسنده کرده است.
وی افزود: در این پژوهش تلاش شده است با بهرهگیری از چارچوب مفهومی و رویکرد مقایسهای–تطبیقی میان دو سبک «تاریخ فرهنگنگری–فرهنگنگاری» و «تاریخ فرهنگینگری–فرهنگینگاری»، ظرفیتهای مغفول رویکرد دوم در خوانش تحولات آموزشی حوزه علمیه مشهد آشکار شود.
دکتر باغستانی با تأکید بر توان بالای تاریخ فرهنگینگری تصریح کرد: این رویکرد، افزون بر توجه به علل و عوامل ظاهری، از قابلیت بالایی در شناسایی دلایل پنهان، زمینههای ساختاری و نیروهای فرهنگی مؤثر در وقوع رخدادها برخوردار است و میتواند مبنای شکلگیری دیدگاههای کلان تمدنی نسبت به تحولات تاریخی، از جمله اقدامات آموزشی آیتالله العظمی میلانی، قرار گیرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: بازخوانی میراث علمی و آموزشی آیتالله میلانی با این رویکرد، نهتنها تصویری دقیقتر از نقش ایشان در تحول حوزه علمیه مشهد ارائه میدهد، بلکه افقهای تازهای را برای فهم نسبت نهاد روحانیت با فرهنگ، آموزش و تمدن اسلامی در تاریخ معاصر ایران میگشاید.
بدون دیدگاه