کرسی ترویجی پژوهشکده اخلاق و معنویت؛ ذیل همایش ملی معنویت های نوظهور و معنویت اسلامی /موضوع: «مرکز ثقل معنویت اسلامی و مستندات قرآنی آن»

به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت با همکاری پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار گردید؛

کرسی علمی ترویجی مرکز ثقل معنویت اسلامی و مستندات قرآنی آن (مرکز ثقل معنویت در قرآن)

کرسی علمی ترویجی مرکز ثقل معنویت اسلامی و مستندات قرآنی آن (مرکز ثقل معنویت در قرآن) ذیل دومین همایش معنویت های نوظهور و معنویت های اسلامی با ارائه محمد مسعود سعیدی برگزار گردید.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، کرسی علمی ترویجی مرکز ثقل معنویت اسلامی و مستندات قرآنی آن (مرکز ثقل معنویت در قرآن) با ارائه محمدمسعود سعیدی عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنیِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و حضور حجت الاسلام محمدمهدی گرجیان عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام و احمد شاکرنژاد عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان ناقدان به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت با همکاری پژوهشکده اسلام تمدنی و دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام و مرکز همکاری‌های علمی و بین‌الملل برگزار گردید.

در ابتدای این کرسی سعیدی گفت: با وجود اختلاف در تعاریفی که متخصصان از معنویت داشته‌اند، اکثر این تعریف‌ها در این خصوصیت توافق دارند که معنویت یک سبک رفتاری است که همۀ زندگی شخص را در مسیر ارتباط با یک امر قدسی جهت می‌دهد. با مرور تمام قرآن و روش کدگذاری و نظم‌دهی مفهومیِ آیات آن می‌یابیم که نزدیک‌ترین محتوای قرآنی به این خصوصیت، تقرّب جستن و تلاش برای نزدیک شدن به خداوند به عنوان رفتار و سبکی نسبتاً پایدار در زندگی است. بنابراین، معنویت قرآنی در واقع، سلوکی با ویژگی‌های خاص است (چیستی). مبنای روانشناختیِ این سلوک امید داشتن به خدا و آخرت و مقصد آن، خدایی با جمیع صفاتی است که هر کدام به نحوی مشوّق این سلوک هستند. چیستی، مبنا و مقصد معنویت در قرآن هستۀ مرکزی آن هستند. قرآن ملازمات و موانع این سلوک  و نیز پیامدهای آن را که در واقع برآوردن نیازهای بنیانی انسان هستند، بیان کرده است.

وی افزود: بنابراین، با داشتن ذهنیتی از مقصود متخصصان از واژۀ معنویت، می‌توانیم معنویت قرآنی را از آیات قرآن استخراج کنیم. معنویتی که قرآن معرفی می‌کند، یک ویژگی ایستا و مشخص و یکسان در ظاهر آدمیان نیست، بلکه معنویت قرآنی نوعی پویایی در رفتار و سبک زندگی انسان‌ها است که با داشتن هسته‌ای مرکزی در ضمیر آدمی می‌تواند شکل‌های مختلفی به خود بگیرد و به همین جهت، بهتر است به جای معنویت، آن را سلوک (طیّ طریق، رفتار، سبک زندگی) معنوی بنامیم. این سلوک در دیدگاه قرآن امری کاملاً اختیاری است و با اجبار نمی‌توان معنویتی را تولید کرد. سلوک معنوی در قرآن اختصاص به آیین و مذهب خاصی ندارد و حتی ممکن است از فرهنگ جامعه و شرایط زمانه تأثیر پذیرد.

عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی ادامه داد: در عین حال، برای این که سلوک معنوی از مسیر الهی خود خارج نشود، باید به چیستی، مقصد و مبانی آن که بیان‌کنندۀ هستۀ مرکزی‌اش هستند و خصوصاً به ملازمات آن که لایۀ بیرونی آن را تشکیل می‌دهند، بسیار دقت کرد و نسبت به موانع آن سخت هوشیار بود، زیرا که برخی از پدیده‌های مرتبط به سلوک معنوی شباهتی ظاهری با پدیده‌های دیگری دارند که دست‌کم، در دیدگاه قرآن، معنویت نمی‌باشند. در این دیدگاه، سلوک معنوی وقتی هستۀ مرکزی و لایۀ بیرونی خود را مطابق با بینش قرآنی بیابد، پیامدهایی را در زندگی دنیا و آخرت برای انسان خواهد داشت؛ پیامدهایی که مطابق با مبنای روانشناختی سلوک معنوی انسان، نیازهای اساسی او را به جاودانگی و بهره‌مندیِ خالص تأمین خواهد نمود.