آذرماه سال ۱۳۹۴ و به مناسبت هفته پژوهش بود که بنده به همراه حجت الاسلام و المسلمین شفیعی مدیر محترم گروه پژوهشی فقه کاربردی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر ناصری مقدم سردبیر فصلنامه علمی-پژوهشی جستارهای فقهی و اصولی برای مشاوره علمی در خصوص طرح های پژوهشی گروه و دعوت از جناب استاد برای سخنرانی در یکی از جلسات «سلسله نشستهای علمی اصول و فلسفه فقه» خدمت ایشان افتخار حضور پیدا کردیم.(۱) پس از دعوت از ایشان روز ۲۴ دیماه سال ۱۳۹۴ سومین نشست تخصصی اصول و فلسفه فقه با عنوان «اصول فقه موجود؛ آسیب‌ها و راهکارها» با سخنرانی ایشان برگزار شد. همچنین از حضور ایشان به عنوان عضو هیئت تحریریه فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی در دو جلسه هیئت تحریریه بهره‌مند شدیم. در ضمن صحبت پیرامون این موضوعات، حضرت استاد توصیه‌هایی داشتند در ارتباط با پژوهش در حوزه خراسان که برخی از آن مطالب به اختصار تقدیم می‌گردد:
- تربیت روحیه علمی و پژوهشی در میان دانش‌پژوهان حوزه علمیه خراسان
در هر یک از مدارس یک نفر که خود پژوهشگر و توانایی نگارش مقاله دارد برود و به دیگران آموزش دهد. در قم مقاله‌نویس و کتاب‌نویس زیادند، اما در حوزه مشهد هنوز کم‌اند، آن مقداری که هم وجود دارند، به واسطه حضور دانشگاه علوم اسلامی رضوی است. دلیلش هم این است که اساتید مدرّس ، اهل مقاله‌نویسی نیستند و ارزشی برای پژوهش قائل نیستند. مثلاً از مرحوم آیت الله فلسفی اثری ندیدم با اینکه درس خیلی قوی داشت. شما باید حوزه را وادار کنید که همانطور که در دانشگاه گرو‌های مختلف دارد و هر گروهی در یک موضوعی کار می کند، هر دانشجو در یک موضوع کار میکند، در حوزه هم هر طلبه در یک موضوع خاص کار کند. مثلاً درباره صلات خیلی می شود کار کرد.
- اهتمام به انس با نهج البلاغه و انس با قرآن و حفظ آیات آن
نمازهای جمعه چند کشور مسلمان را روز جمعه تماشا می‌کنم. از جمله نماز جمعه مصر، عربستان و بعضاً امارات. بعد از ظهر نیز نماز جمعه کشور مغرب را تماشا می‌کنم. یک امتیازی که در این نماز جمعه‌ها مشاهده می‌شود و هنوز در بین شیعه کم است، مسئله حفظ قرآن است. می‌بینیم همه آنها مخصوصاً اظهری‌ها حافظ قرآن‌اند. بنده ۸ ماه در کشور مصر بودم. و با اساتید اظهری‌ها و دانشگاهی‌ها ارتباط برقرار کردم. این اتفاق در سال ۱۳۵۱ روی داد. آن زمان با اینکه در دانشگاه فردوسی مشغول بودم، فرصت مطالعاتی مطرح نبود و این سفر با هزینه شخصی به مدت یک سال انجام شد که ۸ ماه آن در مصر گذشت. برای این مسافرت علمی مجبور شدم خانه‌ام در مشهد را هم اجاره بدهم تا هزینه سفر فراهم گردد.
در مصر به منزل یکی از شیوخ صوفیه رفته بودم و هنوز ایشان و مریدانشان وارد نشده بودند. غیر از بنده دو دانشجوی سیاه‌چرده آفریقایی نیز حضور داشتند. آن فردی که چای برایمان می‌آورد، از یکی از این دو پرسید: چقدر از قرآن را حفظ هستید؟ یکی در جواب گفت تمام و دیگری نیمی از قرآن را حفظ بودند. تا اینکه از من پرسید و گفتم: تنها چند سوره از قرآن (قصار السور) را از حفظم. بعد گفت: شما امامید(آنجا به هر کسی که معمم باشد، به عنوان امام نگاه می‌شود)، ولی چرا قرآن را از حفظ نیستید.
مثلاً در نمازهای جمعه برخی از این کشورها در مورد مادر خطبه می‌خواستند بخوانند، از تمام آیات درباره مادر صحبت می‌شد تا یک خطبه فراهم گردد. این در شیعه هنوز شروع نشده است. مسئله حفظ قرآن را ابتدا از خودتان شروع کنید و بعد آن را ترویج دهید. این امر إلا ماشاء الله فایده دارد. یکی هم مسئله خطبه‌های نهج البلاغه است. اگر طلاب به اینها مسلط شوند، برای منبر به چیز دیگری نیاز ندارند.
مجتبی فانی
کارشناس پژوهش گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی
_______________________
[۱]. آذرماه ۱۳۹۴، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، اتاق کار مرحوم آیت الله واعظ زاده خراسانی(ره)
بدون دیدگاه