اخلاق تبلیغ، زیرمجموعه رشتۀ «اخلاق حرفه‌‌ای» در تبلیغ دین است.

دکتر مهدی قاسمی:

اخلاق تبلیغ، زیرمجموعه رشتۀ «اخلاق حرفه‌‌ای» در تبلیغ دین است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، در هجدهمین پیش‌نشست علمی کنفرانس بین‌المللی تبلیغ جهانی دین، وبینار «تجارب اخلاقیِ مبلغان سایر ادیان و مذاهب در ایران» توسط دکتر مهدی قاسمی (استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر مطالعات تطبیقی اسلام و ادیان) توسط دبیرخانۀ این کنفرانس و با همکاری پژوهشکدۀ اسلام تمدنی برگزار شد.

قاسمی با اشاره به تأثیر «انگیزه‌های اخلاقی و روان‌شناسانه»ی دین در روح و روان مخاطب در فضای حقیقی و مجازی، گفت: لازم است مبلغان اسلامِ اصیل با شناخت صحیح از مخاطب معاصر، عوامل جذّاب‌ و نیز بازدارنده در تبلیغ دین را بشناسند و بویژه با اخلاق تبلیغ که زیرمجموعه «اخلاق حرفه‌‌ای» در تبلیغ دین است آشنا شوند. لذا عرضه و تبلیغ دین اصیل در این بازار، نیازمند فراگیری تکنیک‌ها و مهارت‌های اخلاقی مؤثر از جانب مبلغان اسلام اصیل است تا پیروان را از خطر رقیب برهانند و ایمان خالص را در جان مؤمنان افزایش دهند.

او در اشاره به فلسفه اخلاق تبلیغ، گفت: در هیاهوی رسانه‌ای و تبلیغات هوشمندانه سایر ادیان و فِرق بر جامعه شیعیِ ایران، لازم است که مدیران تبلیغ و نیز مبلغان اسلامِ اصیل با اخلاق حرفه‌‌ای در تبلیغ دین آشنا شوند تا بتوانند در این کارزار و هماوردِ ‌علمی‌فرهنگی توفیق یابند.

استاد حوزه سپس به مواردی از صفات اخلاقی و نیز غیر اخلاقی سایر ادیان پرداخت و به فهرستی جامع اشاره کرد:

الف) صفات نیکو: ابراز «صداقت و راستی»، رسم «هدیه» (حضوری و مجازی)، آراستگی ظاهری، حس کرامت و عدم تحقیر دیگران، حُسن‌خلق (خوش‌‌رویی، خوش‌‌رفتاری، حُسن‌‌معاشرت و برخورد پسندیده با دیگران)، انجام کارهای نیک و خدمات دیگردوستانه اعم‌ از تأسیس آموزشگاه و درمانگاه، کمک و سرپرستی فقرا، ایتام و بیو‌گان، کمک‌هزینۀ آموزشی وغیره)، دل‌سوزی و شورمندی برای افزایش ایمان مردم، اطعام، صلح و آشتی‌دادن، اختیاردادن در انتخاب دین، حیا، رأفت (نرم‌دلی)، مساوات (عدم تبعیض‌ نژادی و جنسیتی)، رفق و مدارا، خویشتن‌داری.

ب) صفات ناپسند: اباحه‌گری (ذیل آزادی بشر)، اهانت و سبّ و لعن مقدسات، استهزاء (تمسخر و بویژه تمسخر فرهنگ منطقه)، ارهاب و ترس (خشونت) برای تحمیل عقاید، انحراف در گفتار و رفتار (نفاق و ریا)، طمع، عیب‌جویی، شهوت جنسی(= شرارت)، جاه‌طلبی، پُرخوری، پُرگویی، کذب، افترا، غضب، عُجب، تکبر(خودبرتربینی)، و… .

قاسمی در ادامه به نمونه‌هایی از تکنیک‌های اخلاقی پرداخت. مثلاً در وهابیت: تکنیک دعوتِ «چهره‌به‌چهره» که خود القاکنندۀ چندین امر اخلاقی است: (ابراز صمیمیت و برقراری ارتباط مستقیم و پیوند عاطفی با مخاطب؛ ایجاد علقه و پیوند عاطفی از طریق تحریک مخاطب با بهره از حسِ «دیده‌شدن») نیز پوشش و آراستگی ظاهری مبلغ وهابی که در آن نظافت و داشتن هیبت اسلامی (لباس و ریش مناسب و سبیل کوتاه و…) رعایت شده و غیرمستقیم تداعی‌کنندۀ شمایل رسول‌الله است.

در تبلیغ مسیحیت و دین‌وارۀ بهائیت نیز رذیلۀ مداهنه (به‌معنی مماشات در ارکان دین) بکار رفته است مانند رفع شریعت و نیز تأکید افراطی بر «محبت» و «شادی» (در مسیحیت) که ناظر به تکنیک «آزادی فردی» و «تکریم شخصیت انسان» است. مثلاً یکی از ابزارهای تبلیغی مبلغان تبشیری که در ایران معاصر ویژه شده، تأکید بر روابط دوستی بین دختر و پسر است که تبشیری‌ها امروزه در ایران با زنده‌کردن «جشن والنتین» از این تکنیک برای ابراز شادی و دادن هدیه به یکدیگر استفاده می‌کنند.

قاسمی در انتها به منابع مکتوب ذیل عنوان نشست اشاره کرد. گفتنی است برای این نشست، از طرف جامعۀ المصطفی(ص) گواهی حضور به علاقمندان صادر گردید.