به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، محمد باغستانی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی اظهار کرد: بعد از ماجرای کربلا که عده‌ای از شیعیان به شهادت رسیدند و عده‌ای از آنها قیام کرده بودند، جمعیت شیعه به نسبت کم شده بود و از طرف دیگر خاندان بنی‌امیه در دوران امامت امام محمدباقر(ع) دچار ضعف‌های درونی شده بود.

باغستانی گفت: در آن زمان، خاندان‌های مختلف از جمله عباسیان گروهی از شیعیان را گرد خود جمع کرده بودند تا علیه امویان قیام کنند و آنها را از بین ببرند که در چنین شرایطی امام محمدباقر(ع) نقش بسیار پررنگی در شیعه‌شدن مردم آن زمان ایفا کرد.

وی تصریح کرد: دو تا سه دهه‌ای که امام محمدباقر(ع) مسئولیت امامت را برعهده داشتند، دوران بسیار مهمی برای خاندان امویان و عباسیان به شمار می‌رود، این زمان فرصت مناسبی برای ایشان بوده است، زیرا امویان درگیر مسائل سیاسی خود بودند و کمتر به اهل بیت(ع) توجه می‌کردند، لذا امام برای ترویج علم و دین مجاهدت‌های بسیاری انجام دادند، البته علوم شیعه از زمان امیرالمؤمنین(ع) شروع شده و از سده دوم شرایط ضبط و ثبت احادیث راحت‌تر فراهم شده بود.

باغستانی بیان کرد: یکی از کارکردهای امام محمدباقر(ع) این بود که اصول مکتب تشیع را که شامل اصول دین (توحید، نبوت، معاد، امامت و عدل) و فروع دین که شامل ۵۲ باب فقهی است را به مردم برسانند، البته این امر از زمان امام حسن(ع) و امام حسین(ع) شروع شده بود، اما در این عصر فرصت بهتری فراهم شد تا امام باقر(ع) و بعد از آن امام صادق(ع) یک نهضت علمی را برای تشیع پدید آوردند، همچنین از آن زمان به بعد شیعیان اعتبار علمی بسیار زیادی در جهان پیدا کردند و با توجه به اینکه در آن زمان مذاهب گوناگون فقهی به وجود آمده بود، فرزند امام باقر(ع) این اصول را به خوبی به گوش مردم رساندند تا آنها با اصول اصلی تشیع آشنا شوند.

این مدرس تاریخ و تمدن اسلامی اظهار کرد: امام محمدباقر(ع) که پایه‌گذاری حوزه درسی در مدینه را به عهده داشتند، در این شهر حوزه درسی حدیثی مهمی را برپا کردند که از آنجا شاگردان بسیار ممتازی را هم برای اسلام به ارمغان آمد، البته بعد از شهادت امام(ع)، پسر ایشان این فعالیت را ادامه دادند و با توجه به سال‌های طولانی امامت امام صادق(ع) این امر را رونق بیشتری دادند، همچنین شاگردان این دو امام به شهرهای مختلفی که شیعیان در آنجا زندگی می‌کردند، می‌رفتند و مطالب نابی را به دیگر شیعیان ارائه می‌دادند.

وی در خصوص رابطه امام محمدباقر(ع) با نهضت کربلا بیان کرد: رابطه ایشان با واقعه کربلا از جهت علمی اهمیت برجسته‌ای دارد، زیرا امام حسین(ع) با جنگ در برابر اسلام مقابله کردند و مظلومانه به شهادت رسیدند که این امر تأثیر سیاسی و فرهنگی زیادی بر عصر آن زمان به وجود آورد، اما امام باقر(ع) با علم خود تغییرات فرهنگی و سیاسی را برای عصر آن روز به ارمغان آوردند، یعنی امام حسین(ع) برای احیای مکتب تشیع از جان خود گذشتند و امام باقر(ع) برای این کار از علم خود استفاده کردند.

باغستانی در پایان گفت: میلاد ائمه معصومین(ع) فرصت مناسبی است تا مردم با قسمتی از کوشش‌های این ائمه مطهر برای حفظ دین و اسلام آشنا شوند و آگاهی بیشتری برای پیروی از دستورات دینی و اخلاقی از آنها به‌دست آورند.