تدوین الگوی جدید برای کرسی نظریه پردازی

• کارشناس:هم‌اندیشی محققان
• زمان:پنج شنبه, ۰۴ بهمن ۱۳۸۶
• مکان:اتاق جلسات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی

خلاصه ای از دومین گفتمان علمی فرهیختگان
گفتمان علمی فرهیختگان دومین نشست خود را چهارم بهمن ماه سال ۱۳۸۶ این گونه آغاز کرد: در ابتدا حجّت الاسلام و المسلمین حسینی مجری علمی نشست و مسئول دفتر ریاست و روابط عمومی دفتر محورهای این نشست را در قالب چهار سؤال اساسی مطرح کرد. سپس نظریه پردازان بدین شرح به سخنرانی پرداختند که اهم مباحث و عناوین مطالب از نظرتان می گذرد:

شرفی: این تحول مبارک در حوزه احساس می شود هر چند آسیب‌هایی آن را نشانه رفته است. پس باید این تحوّل را افراد دست اندر کار و با تجربه تر مدیریت کنند تا با جایگاه اصلی اش برسد. مثلاً معاونت پژوهش می تواند یکی از عوامل تشویق کننده و جهت‌دهنده باشد.

عبدالله‌پور: ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی  از مهمترین راهکارهای تولید علم است. نظریه‌پردازی عبارتست از: طرح نظرهای تازه که از تغییر زاویۀ دید ما به برخی از موضوعات ناشی می‌شود. و البتّه در این نگاه تازه باید نیازهای جامعه پیرامونی نیز در نظر گرفته شود تا به پاسخگویی آنها ختم شود.

سجّادی: آزاداندیشی به معنای برداشتن حصارها از گرد اندیشه‌های دینی است و این که هیچ موضوع مربوط به حیات فردی و جمعی انسان را خارج از قلمرو تحقیق ندانیم چنانچه در اندیشوران نیز محدودیتی ایجاد نکنیم. سخنان رهبر انقلاب زمینۀ مساعدی را در این مهم بوجود آورد. این تحوّل در گذشته به شکلی وجود داشته و الآن از دفتر این انتظار می‌رود و ما باید آن را منسجم کرده و ساختار جدیدی برای آن بسازیم. نیز نقش زنان در این مقوله باید پررنگتر  شود. موانعی که بر سر راه آزاد اندیشی وجود دارند در کشورهای مختلف و در فضاهای مختلف متفاوتند. اکنون رهبری با تمام توان در برابر موانع ایستاده اند و این بارقه امیدی برای آزاد اندیشان فراهم نموده است.

باغستانی: پرسشگری از مقدمات اساسی رسیده به نظریات جدید و ایجاد رقابت میان نظریه هاست.و این خود پرسشهاست که تاریخ علم را رقم زده است. اکنون یکی از موانع بر سر راه پرسش گری نظام آموزشی فعلی است که اطلاعات محور است و نه پرسش محور.
ایازی: برای ایجاد این مهم در مجامع علمی ، آستانه تحمل و سعه صدر بیشتری مورد انتظار است. یعنی نظریات مخالف با دیدگاهمان را بگذاریم مطرح شودو زمینه تکفیر و تفسیق افراد را بااظهارنظرهای اینگونه ای فراهم نکنیم. دفترتبلیغات سابق بر این این گونه بوده است. و باید توجه داشت که کرسی های نظریه پردازی باید دو جانبه باشد. دیگر مانع این است که نه آموزش ما مسأله محور است و نه پژوهش ما.به همین دلیل نظریه پردازی شکل نمیگیرد.

نهاوندی:  الف-جریان علمی کشور بر اساس مباحث مهندسی طراحی شده و علوم انسانی و اسلامی جایگاه چندانی ندارد.  ب-سطح کرسی نظریه پردازی باید بالاتر برود.     ج-  مباحثه علمی حوزه که اکنون کمرنگ شده باید دوباره پررنگتر ظاهر شود تا در احیای این پروسه تأثیر گذار باشد.  د- فرایند تولید فکر و علم، خروج از جمود فکری و افزایش ظرفیت و تحمل است. ه- منظر از آزاداندیشی پروسه ای نیست که قبلاً در کشورهای دیگر طی شده و لطمه خورده است.

واسطی: کرسی های نظریه پردازی مجامعی علمی استکه به تولید و گسترش خلاقیت ها می پردازند. در وضع موجود راهبرد فعلی فعال سازی تغییر است.یعنی تولید نقشه تغییرات ممکن در وضع موجود در سه لایه تغییر در سؤالات، نگرش ها و روشها.
سعیدی: اگر گفتیم آزاد اندیشی و نظریه پردازی باید پیامدهایش را هم بخواهیم. و دیگر نمی شود محدودیت قائل شد. زیرا در این صورت دیگر آزاد اندیشی نیست. آزاداندیشی امرش دائر میان وجود و عدم است و تنها مانعش نظم اجتماعی است. وقتی نظریه اجتماعی غالب شد نباید جلویش را گرفت بلکه باید به آن پاسخ داد. و در قوانین زیر قوانین اساسی می توان از نظریات برتر در جامعه استفاده کرد.

میرسندسی: سه عامل برای نظریه پردازی سهولت آور است: تمام نظریه ها مادام که درمعرض ارائه هستند، محترم باشند. ارائه نظریه برای نظریه پرداز هزینه بردار نباشد. ابزار و روشهای تحقق نظریه تسهیل شوند.
بحرینی: مانع جدی متولیان نظریه پردازی هستندعقبه مطالعاتی آنها درمواردی خیلی کم است.قبل ازتولید علم نیازبه نهضت ترجمه داریم.درعرصه نظریه پردازی مردم وبخش خصوصی خریدارنظریه نیستند.بلکه حاکمیت بایدهزینه تولیدنظریه راتأمین کند.وتشویق حاکمیت به تنهایی ثمربخش نخواهدبود.

الهی خراسانی: آازد اندیشی با آزادگویی خلط شده است. چهارچوب آزاد اندیشی روش و آزادگویی مصالح اجتماعی است.نظریه پردازی نیز با تفکر و تألیف و نظر خلط شده است. نظر میتواند با حاشیه و تعلیق هم حاصل شود.اما نظریه پردازی باید بتواند بنیان جدیدی را در فضای علم یا مبنای جدیدی در روش آن علم ایجاد کند. و خلط سوم خلط عوامل فردی نظریه پردازی با بسترهای اجتماعی آن است.

صدر: آزاد اندیشی شرط نظریه پردازی است و نه عین آن. نظریه پردازی قلمروهای متعددی دارد که آن جا که رویکرد نفیی دارد واکنش شدیدتری نسبت به آن ایجاد میشود تا آنجا که رویکرد تغییری دارد. و باید اول به سمت مواردی برویم که حساسیت زیادی در پی نداشته باشد. نکته دیگر این است که نظریه پرداز باید باور داشته باشد که فرهنگ دینی و فکری ما قابلیت زایش نظریه را دارد. دیگر اینکه نظریه پردازی مقوله ای است که بیشتر ماهیت عمل گرایی دارد تا نظریه پردازی.