کتاب در ستایش تمدن اسلامی ـ مسیحی اثر ریچارد دبلیو بولت، استاد تاریخ دانشگاه کلمبیا در زمره تلاش‌هایی ارزیابی می‌شود که برای جلوگیری از رویارویی تمدنی اسلام و غرب نوشته شده است.
کتاب حاضر، در زمره بسیاری از تلاش‌هایی ارزیابی می‌شود که در دو دهه اخیر برای جلوگیری از رویارویی تمدن اسلام و غرب نوشته شده است. او فهم جالبی از نگاه غرب کنونی به دست می‌دهد و نظریات غربی را در شناخت جوامع اسلامی نارسا می‌داند.
به زعم مؤلف، اشکال اساسی این نظریات آن است که یا در پی شکل دادن به جهان اسلام مطابق نظر خودشان هستند یا فهم درستی از جوامع اسلامی و خاورمیانه ندارند. این کتاب اساساً برای پر کردن خلأ مربوط به نبود فهم درست از جهان اسلام در غرب تدوین شده است.
نویسنده کتاب در پی اصطلاح تعجب آور تمدن یهودی – مسیحی که از دهه ۱۹۵۰ م. و در پی واقعیت هولوکاست و پیامدهای یهودستیزی در اروپا به منظور ابراز احساس همدلی با یهودیان و طرد نازیسیم مطرح شد، بیان می دارد.
اما پیوندهای میان یهودیت و مسیحیت نزدیکتر و محکم تر از پیوندهای میان یهودیت و اسلام، یا میان مسیحیت و اسلام نیست و تاریخدانان به خوبی از کمک های بی شمار متفکران مسلمان به حوزه فلسفی و اندیشه علمی اواخر سده های میانه که مسیحیان و یهودیان اروپا بعدها بر پایه آن غرب مدرن را بنا نمودند، اگاهند.
با وجود دوره هایی از جنگ، بازرگانان اروپایی سده ها به تجارت با نشاط با مسلمانان سواحل جنوبی و شرقی دریای مدیترانه ادامه دادند؛ و تصورات اروپایی مدت هاست که پر از داستان هایی از مورها (ساکنان شمال آفریقا ) و ساراسن‌ها(ساکنان مرز سوریه و امپراتوری روم) و تخیلات شرقی است. به لحاظ سیاسی چهارده کشور از سی و چهار کشور امروزین اروپا روزگاری کم و بیش برای یک سده یا بیشتر تحت حاکمیت مسلمانان بوده اند.
در بخشی از سخن مترجم کتاب آمده است: کتاب در ستایش تمدن اسلامی – مسیحی اثر ماندگار ریچارد دبلیو بولت، استاد برجسته تاریخ دانشگاه کلمبیا است. بولت به واسطه نظریات عالمانه و میانه روانه‌اش، هم در عرصه جهانی شهرت دارد و هم در جهان اسلام و ایران شخصیتی شناخته شده و مورد احترام است. کار کنونی او[در این کتاب] در زمره بسیاری از تلاش‌هایی ارزیابی می‌شود که در دو دهه اخیر برای جلوگیری از رویارویی تمدنی اسلام و غرب نوشته شد.
او فهم جالبی از نگاه غرب کنونی به دست می‌دهد و نظریات غربی را در شناخت جهان اسلام مطابق نظر خودشان غربی شدن، اروپایی شدن و یا آمریکایی شدن – هستند یا فهم درستی از جوامع اسلامی و خاورمیانه ندارند. با توجه به این نارسایی‌ها، کتاب اساساً برای پر کردن خلاء مربوط به نبود فهم درست از جهان اسلام در غرب تدوین شده است.
به نظر بولت، شناخت درست جوامع اسلامی و به طور اخص، خاورمیانه به بهترین وجهی، تنها از بررسی تاریخی تحولات دینی و تمدن‌سازی اسلام و مسیحیت به دست می‌آید. در این راه، او دین را عاملی تمدن‌ساز در تمام دوران سلطه اسلام و مسیحیت قلمداد می‌کند و سهم شایسته‌ای از این تمدن‌سازی را برای دین اسلام قائل می‌شود. به نظر وی، دوران اخیر نه هنگامه منحصر به فرد رقابت میان جهان آزاد و غیر آزاد یا دموکراتیک و غیر دموکراتیک بلکه نتیجه رقابتی دور و دراز و بازمانده از سده‌های میانه و دوران جنگ‌های صلیبی است که به دوران استعمار و سپس جنگ سرد و دوره پس از آن رسیده است.
به نظر بولت، معرفی اسلام بر حسب پدیده بنیادگرایی اسلامی و شاخ و شانه کشیدن صلیبی‌های نوین به نام دموکراسی و حقوق بشر در سایه نظریاتی چون جهانی شدن، نوسازی و … چیزی جز ادامه همان نگاه و روش خصمانه به جهان اسلام نیست. از این رو، پیشنهاد وی برای آشتی، بازسازی این نگه و روش خصمانه و جایگزینی آن با ستایش از تمدن اسلامی مسیحی است.
در این نگاهِ خوش بینانه به هر دو دین و تمدن، بولت برخی از دستاوردهای علمی، فرهنگی و دینی هر دو را بازشناسی می‌کند و بر آن است که غرب بدون آن دستمایه‌های علمی که در سده‌های میانه از جهان اسلام به اروپا انتقال یافت، نمی‌توانست چنان پیشرفتی داشته باشد. علاوه بر این، او وضع بغرنج تاریخی جوامعی که امروزه در قلمرو اسلام و مسیحیت هستند را بررسی کرده و نشان می‌دهد که این دو دین با گسترش به این مناطق ارزش‌های تمدنی درخشانی به آنها ارزانی داشته‌اند و از این رو، این اثرگذاری تمدنی را در هر دو سر می‌ستاید. وی با یادآوری اسلام و مسیحیت در قالب دو تمدن پیشرفته بشری، بر آن است که این دو دین و تمدن بیش از آنکه با هم اختلاف داشته باشند، زمینه‌های خویشی و همکاری دارند.
سخن مترجم، پیش درآمد، فصل نخست: در ستایش تمدن اسلامی ـ مسیحی، فصل دوم: چه گذشت؟، فصل سوم: جستجوی عشق در ناکجاآبادها، فصل چهارم: حاشیه آینده، ضمیمه، یادداشتها، منابع و نمایه از بخشهای این کتاب هستند.
کتاب در ستایش تمدنِ اسلامی- مسیحی در ۲۰۸ صفحه توسط انتشارات کویر برای دومین بار در سال ۱۳۹۶ به بهای ۱۲۰۰۰ تومان منتشر شده است.
