اولین کارگاه آموزشی پژوهشی فقه خانواده با عنوان «فقه خانواده؛ مبانی و رویکردها» با حضور آیت الله سید منذر حکیم، موسس و مدیر گروه فقه تخصصی خانواده در جامعه المصطفی العالمیه و شرکت جمعی از پژوهشگران حوزه و دانشگاه در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.
در این کارگاه یک‌روزه که به همّت گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدّنی برگزار شد، مدیر کل پژوهش مجمع جهانی اهل بیت(ع) در ابتدا به بیان ضرورت‌های ساخت نظام خانواده پرداخت و گفت: تولید نسل یکی از اهداف تشکیل خانواده است و در عین حال ممکن است که دو فرد زوج و یا زوجه تمایل به تولید نسل نداشته باشند اما نظام نیاز داشته باشد که هر خانواده چهار فرزند داشته باشد.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به این مطلب که در حال حاضر برخی از یهودی‌ها هستند که متوسط فرزندان آنها دوازده است، بیان داشت: در واقع اکثر آنان همین تعداد فرزند را دارند و کمتر خانواده‌هایی هستند که هشت فرزند داشته باشند و این موضوع به عنوان یک قانون در بین آنها است. اگر نظام بگوید که ما به دلیل اسلام این نیاز به فرزند آوری را داریم و حتی اگر این تمایل در شما نباشد با توجه به نیاز نظام، نظام این موضوع را به گردن خانواده می‌اندازد. در واقع این وظیفه خانواده و در عین حال باید در نظام خانواده تعریف شود. در واقع اگر این موضوع در نظام سازی خانواده تعریف شود هر خانواده باید خانواده‌های دیگر که فقیر و مستضعف هستند را تحت تکفل خود قرار بدهند چرا که تعادل بین ثروتمندان و فقرا برقرار شود.
آیت الله سید منذر حکیم سپس با اشاره به این مطلب که نقش دین این است که واقعیت موجود را به گونه‌ای عوض کند که آرمان‌ها و احکامی که برای جامعه انسانی در نظر گرفته شده است را پیاده کند و مردم به سعادت مطلوب برسند و برای این کار ما واقعیت‌ها را در نظر می گیریم و به دنبال تغییر آنها هستیم که دین نیز به دنبال این موضوع است.
ما هنوز نظام جامع خانواده نداریم
وی با بیان اینکه بحث دیگر این موضوع است که همه نوشته‌هایی که راجع به مکتب اقتصاد اسلامی قبل از اقتصادنا آمده است اگر با دیگر آثار مقایسه شود این موضوع قابل مشاهده است که اقتصادنا یک کار متفاوت است که شهید صدر انجام داده است و در واقع یک کار اجتهادی بسیار طولانی است، تصریح کرد: اما ما هنوز نظام جامع خانواده نداریم با وجود اینکه مواد اولیه و احکام ما درجای جای فقه وجود دارد که اگر احکام کنار هم بیایند منظومه درست می شود. در واقع تحولات جهان نیازهای جدید برای خانواده و جامعه به وجود آورده است که به همین دلیل وقتی شما به نظام‌واره رسیدید نظام اداری و اقتصادی ندارید چرا که طرح نداشته‌اید و بر اساس ضروریات زندگی ناچار به وصله و در عین حال مجبور شدید قوانین مکمل بزنید. اگر نظام جامع خانواده را شروع و طراحی کنیم در ده سال آینده می‌توانیم دانشگاه جامع خانواده داشته باشیم؛ چرا که اگر شما رشته تخصصی راه بیندازید و از طرفی تولید انبوه داشته باشید یک اتفاق بزرگ خواهد افتاد. نخستین کانون قدرت ما اسلام است که دشمنان اسلام هراسی را در مقابل آن به راه انداخته اند، کانون دوم قدرت،امت واحده اسلام است که تفرقه و شکل گیری داعش و جدایی شیعه و سنی را طراحی کرده اند و جمهوری اسلامی از آغاز تا به امروز به عنوان یک عنصر تأثیرگذار در خاورمیانه و در منطقه به عنوان کانون سوم قدرت محسوب می شود که ایران هراسی و شیعه هراسی را به راه انداخته اند. مرجعیت و حوزه‌های علمیه که کانون قدرت مهمی هستند آنان هر کاری انجام می دهند که با تفرقه و دامن زدن به اختلافات، سبب ضعف این مراکز شوند، دیگر کانون قدرت که زیر ذره بین و ضربات دشمن قرار دارد خانواده است که اگرچه در گذشته خانواده پشت جبهه بود اما در حال حاضر خط مقدم جبهه دشمن است چرا که خانواده حوزه‌های علمیه ما را می‌سازد و مرجعیت را الگو ساز است و مرجعیت‌سازی می شود. چرا که مرجعیت‌ها از خانواده‌های ممتاز هستند که برای حفظ تشیع و اهل بیت(ع) و مدافعین آنها در بستر همین خانواده‌ها تربیت شده‌اند و آنان می‌خواهند تا خانواده‌ها را از بین ببرند تا کانون‌های قدرت ما را تضعیف سازند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نقشه‌های بسیاری برای تضعیف خانواده و ضربه زدن به سیستم زناشویی و همسرداری انجام می‌شود، اظهارکرد: در واقع این مقابله با دشمن را باید در نظام خانواده تعریف کرد در حالی که بعد از چهل سال هنوز هسته‌های علمی برای این امر ایجاد نشده است.
نظام مدیریت خانواده با رویکرد فقهی باید تولید شود
موسس و مدیر گروه فقه تخصصی خانواده در جامعه المصطفی العالمیه با اشاره به این مطلب که نظام مدیریت خانواده با رویکرد فقهی باید تولید شود و در این عرصه فقها باید تولید کنند، خاطرنشان کرد: از طرفی علمایی که با شهید صدر میانه‌ای نداشتند اقتصادنا را کاری لغو و بیهوده می‌دانستند اما اقتصادنا و مجتمعنا در شرایط فعلی درسطح علمی در حوزه نجف و کمتر در قم حکومت می‌کنند و اینها مغز متفکر حوزه‌های علمیه ما هستند. وقتی شما می خواهید جهان را اداره کنید باید نظام اجتماعی اسلام را جهانی ببینید. در واقع در آن عرصه، امام زمان(عج) جهان را اداره خواهد کرد اما این موضوع فقط در اعتقاد شما وجود دارد و وقتی به اجرا می رسید دست شما خالی است. در عرصه نظام‌سازی جهانی فقط یک مجموعه احکام متفرقه داریم که در کتب فقط در طهارت تا دیات آمده است. در این عرصه نظام اجتماعی دیده نمی‌شود؛ در حالی که شما مسائل مستحدثه درباره خانواده دارید که از آن جمله می‌توان به رحم اجاره‌ای و مباحث چند جنسی‌ها اشاره کرد.
موسس و مدیر گروه فقه تخصصی خانواده در جامعه المصطفی العالمیه با اشاره به این مطلب که در شرایط فعلی به این مسائل جدید در حوزه خانواده، قرار است چگونه پاسخ داده شود، تصریح کرد: وقتی قرار است پاسخ داده شود دو فقیه دو نظر و پاسخ نزدیک به یکدیگر ندارند و به همین دلیل اگر نظام جامع خانواده نداشته باشید به بیراهه می‌روید و یا فقیه هر طور می‌خواهد عمل می‌کند و به تشتت می‌رود.
نظر امام خمینی(ره) این بود که دین و فقه باید یک نظام اسلامی را پشتیبانی کند
وی با بیان اینکه امام(ره) در مباحث فقهی نگاه متفاوت داشت،اظهار کرد: در واقع نظر امام خمینی(ره) این بود که دین و فقه باید یک نظام اسلامی را پشتیبانی کند و نظام جامعه را با فقه اداره کرد و در عین حال امام (ره) شالوده این کار را گذاشتند که در این مرحله یا باید بگوییم که اختلاف نظرها اشکالی ندارد و یا راه حل‌ها را پیدا کنیم. دین یا فقه در حقیقت باید کمک کنند تا راه حل‌ها پیدا شوند و در عین حال به ضرورت ساخت نظام فقه خانواده پرداخته شود. از طرفی قبل از اینکه به نظام برسیم بایستی قواعد فقهی خانواده را تبیین کرد.
قواعد فقهی یک پل ارتباطی بسیارخوب ودر عین حال کمک به شناخت نظام است
وی درادامه با طرح این پرسش که ما چگونه به این ساختارها می توانیم برسیم، گفت: در واقع قواعد فقهی یک پل ارتباطی بسیار خوب و مهم و در عین حال کمک به شناخت نظام است و تشخیص این قواعد فقهی دخیل در بحث نظام سازی خانواده بر عهده شما پژوهشگران و محققان در این حوزه است. قواعد فقهی پرکاربرد در موضوع خانواده وجود دارد که شما می‌توانید منظومه‌ای درست کنید که در این راستا قواعد فقهیه با تطبیقات کافی است. قواعد فقهی عنصری اساسی است و نیاز به مکمل‌ها دارند چرا که به تنهایی کافی نیستند. ما از همین فقه موجود به سمت فقه مطلوب حرکت می کنیم. با فقه مطلوب چشم اندازها را ترسیم می‌کنیم و راهکارهای مکمل و موجود را سامان می‌دهیم و کاستی را برطرف می سازیم. کسی در تولید محتوا در مبحث فقه خانواده می‌تواند موفق باشد که یک دوره آثار شهید صدر را ببیند و مطالعه داشته باشد.متأسفانه ترجمه خوبی از آثار شهید صدر نشده و مطالب ایشان به خوبی منتقل نشده است؛ چرا که معانی و مفاهیم برداشت‌ها دقیق نیست و ترجمه تحت اللفظی بوده است و به همین دلیل بهتر است شما محققان و پژوهشگران متن اصلی مولف را مطالعه نمایید. برخی صاحب‌نظران، بحث‌های شهید صدر را تکه‌ای و جزیره‌ای نگاه می‌کنند که این روش، روش نادرستی است و نباید اینگونه باشد، و باید کلمات شهید صدر را جامع دید.
برخی می گویند فقه نظام خانواده در قرآن پوچ است و پشتوانه علمی ندارد
وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد نسبت به برخی که می‌گویند فقه نظام خانواده در قرآن پوچ است و پشتوانه علمی ندارد، خاطرنشان کرد: فقه نظام خانواده در قرآن جمع‌آوری و دفاع شده است و در حال حاضر به صورت کتاب درسی و پایان نامه درآمده است. شهید صدر در ابتدا موضوع شناسی را انجام می‌دهد و سپس به سراغ آیات و روایات می رود. اگر ما قدرت علمی خودمان را بالا ببریم و در عین حال قدرت استنباط از قرآن و سنت را به عنوان بهترین و کاملترین روش دنبال کنیم در این صورت مبنا و روش و ذخیره و اندوخته قابل دفاع داریم که این موضوع را نباید نفی کرد چرا این موارد همراه با آسیب هایی است که با آسیب زدایی می توانیم به نظام جامع برسیم که این کار نیاز به زمان و افراد با حوصله دارد.
برگرفته از پایگاه تخصصی وسائل با اندکی تصرّف و اصلاحات. برای دیدن متن اصلی خبر در صفحه وب یادشده روی لینک زیر کلیک کنید:
بدون دیدگاه