گروه پژوهشی فقه کاربردی
فعالیت‌های فقهی پژوهشکدۀ اسلام تمدنی از سال 1373 آغاز شد و از سال ۱۳۷۷ به صورت یک گروه مستقل و با عنوان گروه پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، تلاش‌های خود را معطوف به نیازهای جامعه و حوزۀ علمیه، توسعه و ارتقا بخشید. این گروه با داشتن پشتوانۀ قوی فکری و علمی و در مسیر بالندگی و رشد کمی و کیفی فرایند استنباط و کارکردهای آن تمرکز یافته و در موضوعات متنوع مرتبط با فقه و اصول، به ویژه مسائل مستحدثه درون فقهی و مباحث فلسفۀ فقه و فلسفۀ اصول، محصولات فاخری را به جامعۀ علمی حوزوی و دانشگاهی تقدیم داشته است. پس از تأسیس رسمی پژوهشکده، گروه با تغییر عنوان، با نام «گروه پژوهشی فقه کاربردی» مأموریت و اهداف جدیدی برای خود تعریف کرد تا از مباحث نظری محض، به سوی پژوهش ها و مطالعات متناظر با نیازهای عینی جامعه گام بردارد و هم اکنون پروژه هایی با این رویکرد را دنبال میکند.
مأموریت گروه:
تأمین پشتوانه‌های علمی تمدن نوین اسلامی‌ـ ایرانی از طریق انجام پژوهشهای فقهی معطوف به نیازهای جامعه.
اهداف کوتاه مدت (۲ ساله):
پژوهش در زمینه های:
۱- مرجع‌شناسی توصیفی و تدوین اقتراح با محوریت فقه شهر و شهرنشینی؛
۲- ساختار مفهومی فقه شهر و شهرنشینی؛
۳- نقد مبانی و آرای فقهی سلفیه (وهابیت)؛
۴- مبناشناسی و بررسی تطوّرات تاریخی فقه مقارن؛
۵- فلسفه فقه و فلسفه اصول.
اهداف بلندمدت(۵ ساله):
پژوهش در زمینه های:
۱- فقه های مضاف (فقه شهر و شهرنشینی)؛
۲- فلسفۀ فقه و اصول فقه معطوف به تمدن اسلامی؛
۳- جریان‌شناسی مذاهب فقهی در تمدن اسلامی.
اعضای گروه:
۱- حجت الاسلام علی شفیعی – مدیرگروه فقه کاربردی، استادیار، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛
۲- دکتر سیدمحمد حسینی – استادیار، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛
۳- مجتبی فانی- کارشناس پژوهش.
شورای علمی گروه:
۱- حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی ، استادیار دانشگاه باقر العلوم؛
۲- محمدتقی فخلعی ،استاد دانشگاه فردوسی مشهد؛
۳- حجت الاسلام محمدرضا کاظمی گلوردی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی – واحد مشهد؛
۴- عبدالرضا جوان جعفری، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد؛
۵- سیدمحمد حسینی،استادیار، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛
۶- حجت الاسلام سیدحمید علوی آزیز،مربی، مدرس حوزه علمیه خراسان؛
۷- حجت الاسلام علی شفیعی ،استادیار، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
.
محققان:
۱- حجت الاسلام علی الهی خراسانی، درحال تحصیل درسطح۴ حوزه و دارای مدرک دکتری فقه ومبانی حقوق اسلامی و همکار پژوهشی پژوهشکده؛
۲- حجت الاسلام سیدمهدی مرویان حسینی – دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی و همکار پژوهشی پژوهشکده ؛
۳- بلال شاکری- درحال تحصیل درسطح۴ حوزه و دانشجوی دکتری فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی و همکار پژوهشی پژوهشکده؛
۴- حجت الاسلام مصطفی درّی – در حال تحصیل در سطح چهار حوزه و همکار پژوهشی پژوهشکده ؛
۵- بهنام طالبی طادی- دارای مدرک دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی و همکار پژوهشی پژوهشکده ؛
۶- حجت الاسلام سیدرضا شیرازی؛ دارای مدرک سطح چهار حوزه و همکار پژوهشی پژوهشکده ؛
۷- حجت الاسلام مهدی عصمتی- در حال تحصیل در سطح چهار حوزه و همکار پژوهشی پژوهشکده؛
۸- علی محمدیان- دارای مدرک دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی و همکار پژوهشی پژوهشکده ؛
۹- حسین الهی خراسانی- در حال تحصیل در سطح سه حوزه و همکار پژوهشی پژوهشکده؛
۱۰- حجت الاسلام سیدحمید علوی آزیز- در حال تحصیل در سطح چهار حوزه و عضو شورای علمی گروه؛
پروژه های در دست تحقیق:
۱- مجموعه مقالات فقه تکفیر؛ نقدها و ابهام‌ها – جمعی از نویسندگان؛
۲- گفتگو و کتابشناسی توصیفی فقه شهر – علی الهی خراسانی؛
۳- فقه مقارن؛ مبناشناسی، گونهشناسی و تطورات تاریخی –علی شفیعی؛
۴- شیوه‌های احراز اهداف و مقاصد شریعت و کاربرد آن در استنباط– هادی میهن دوست/ علی الهی خراسانی.
۵- زمینه‌ها و چالش‌های همزیستی با سایر مذاهب در فقه امامیه – سیدمهدی مرویان حسینی؛
۶- بررسی ارتباط متقابل تربیت و اقتصاد بر اساس آموزه‌های اسلامی – سیدمحمد حسینی؛
۷- تصویر انسان در فقه؛ مورد پژوهی جنسیت در فقه معاصر(پروژه موظفی)- علی شفیعی؛
۸- الگوهای فرهنگی سبک زندگی اسلامی با تمرکز بر روش شهید صدر در کشف مکتب و روش فقهی اسلام- بهنام طالبی طادی؛
۹- بررسی آرای فقهی پیرامون صدق و کذب- علی محمدیان؛
۱۰- فلسفه علم اصول(مجموعه کارگاه های آموزشی پژوهشی)- حسین الهی خراسانی؛
پروژه های اتمام یافته درشش ماهه اول سال ۹۷:
آموزه‌های اسلامی تولید و توزیع – دکترسیدمحمد حسینی؛
آثار منتشرشده در سال ۹۷-۹۵:
۱- نظریۀ اعتبار قانونی در گذار از شخصیت گرایی، علی الهی خراسانی، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۵؛
۲- حقیقت حکم شرعی در اصول فقه ، بلال شاکری، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۶؛
۳- الزامات فراموش شده توسعه پایدار، سیدمحمد حسینی، .انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۶٫
مقالات علمی – پژوهشی در سال ۹۷-۹۴:
۱- اصول فقه؛ رویکردها و روش ها، علی شفیعی، مقاله علمی پژوهشی در فصلنامه کاوشی نو در فقه، بهار ۹۴
۲- رویکردها و روش های اصول فقه در نگاهی تحلیلی، علی شفیعی، مقاله علمی تخصصی در فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، زمستان ۹۴
۳- اثر درآمدهای نفتی بر رابطه علی توسعه مالی- رشد اقتصادی در ایران، سیدمحمد حسینی، مقاله علمی پژوهشی در فصلنامه اقتصاد مقداری، تابستان ۹۲ انتشار ۹۴
۴- اثر مالکیت دولتی بانک ها بر رابطه علی توصعه مالی- رشد اقتصادی در ایران، سیدمحمد حسینی، مقاله علمی پژوهشی در فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، زمستان ۹۴
۵- درآمدی بر مبانی و آسیب شناسی رویکردها و روش های اصول فقه، علی شفیعی. جستارهای فقهی و اصولی،ش ۴ پاییز ۱۳۹۵؛
۶- بن نگره شخصیت گرایی در اصول فقه و هویت یابی نظریه حق الطاعه (مقاله مستخرج از طرح پژوهشی نظریه اعتبار قانونی در گذار از شخصیت گرایی)، علی الهی خراسانی مقالات علمی پژوهشی،جستارهای فقهی و اصولی، ش ۱،زمستان ۱۳۹۴؛
۷- بازخوانی نقش حقیقت حکم شرعی در کشف مراتب آن (مقاله مستخرج از طرح پژوهشی حقیقت حکم شرعی در اصول فقه)،بلال شاکری، مقالات علمی پژوهشی،جستارهای فقهی و اصولی، ش ۲ ، بهار ۱۳۹۵٫
۸- درآمدی بر نظریه در فقه(مفهوم شناسی و ظرفیت شناسی)، علی شفیعی، مقاله علمی پژوهشی در فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، تابستان ۱۳۹۷
کرسی علمی/ نشست تخصصی/ کارگاه آموزشی- پژوهشی در سال ۹۷-۹۴:
۱- سلسله نشست های تخصصی اصول و فلسفه فقه- نشست دوم:کرسی نقد چیستی فلسفه علم/ نشست مستقل/ حجج الاسلام علی رحمانی و مرتضی نوروزی/ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴
۲- روابط گرم انسانی و توسعه پایدار از منظر قرآن و سنت/ نشست مستقل/ دکتر سید محمد حسینی/ ۱دی ماه ۱۳۹۴
۳- سلسله نشست های تخصصی اصول و فلسفه فقه- نشست سوم: اصول فقه موجود؛ آسیب ها و راهکارها/ نشست مستقل/ آیت الله واعظ زاده خراسانی/ ۲۴ دی ماه ۱۳۹۴
۴-سلسله نشست های تخصصی اصول و فلسفه فقه- نشست چهارم: کرسی نقد تمایزات منابع علم فقه و علم اصول فقه/ نشست مستقل/ حجج الاسلام حائری و مجتبی الهی خراسانی/ سیف الله صرامی/ ۱ بهمن ماه ۱۳۹۴
۵- سلسله نشست های تخصصی فقه شهرو شهرنشینی- نشست دوم: کرسی نقد بررسی فقهی بلندمرتبه سازی در شهراسلامی/ نشست مستقل/ حجج الاسلام اسکندری و مجتبی الهی خراسانی/ علی الهی خراسانی/ ۱۸ اسفند ماه ۱۳۹۴
۶-مبانی انسان شناسی در علم فقه /نشست تخصصی/ مهدی مهریزی؛ ۸ خردادماه ۱۳۹۵؛
۷- فقه و حقوق شهروندی /نشست تخصصی/ محمد سروش محلاتی، ۳۱ مردادماه ۱۳۹۵؛
۸- قواعد فقهی شهرسازی اسلامی /کرسی ترویجی/ احمد مبلغی(اراده دهنده) ، مرتضی اسکندری(استاد ناقد) شهریورسال۱۳۹۵؛
۹- توان‌سنجی فقه در مهار پیامدهای روند رو به گسترش اجتناب مالیاتی / نشست تخصصی/ناصر الهی، ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵؛
۱۰- اولین کارگاه آموزشی پژوهشی فلسفه علم اصول/کارگاه تخصصی/ (یک روزه- با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی) ، مجتبی الهی خراسانی و محمود مروارید، ۱۴ بهمن ماه ۱۳۹۵؛
۱۱- دومین کارگاه آموزشی پژوهشی فلسفه علم اصول/کارگاه تخصصی/ (یک روزه- با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی) ، مجتبی الهی خراسانی ، علی اکبر رشاد، محمود مروارید، و حسنعلی علی‌اکبریان، ۱۵ شهریورماه ۱۳۹۶؛
۱۲- بازنگری در ساختار علم اصول (با تأکید بر قرینه‌شناسی) /کرسی ترویجی/ ( با مشارکت پژوهشکده فقه و حقوق) رضا اسلامی(ارائه دهنده)، حسنعلی علی اکبریان و محمدعلی خادمی کوشا(اساتید ناقد)، ۱۶ شهریورماه ۱۳۹۶؛
۱۳- فقه شهر؛چیستی، ابعاد و ساختار /کرسی ترویجی/ علی الهی‌خراسانی(ارائه دهنده)، عبدالحمید واسطی(استاد ناقد)، ۱۰ آبان ماه ۱۳۹۶؛
۱۴- چالش‌های رویکرد «سنتی» به فقه در حل مبانی و مسائل عمومی فقه شهر / کرسی ترویجی/ ( با مشارکت پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن) مصطفی درّی(ارائه دهنده)، مصطفی اسکندری(استاد ناقد)، ۱ آذرماه ۱۳۹۶؛
۱۵- سومین کارگاه آموزشی پژوهشی فلسفه علم اصول /کارگاه تخصصی/ (یک روزه- با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی) ، مجتبی الهی خراسانی، سعید ضیائی‌فر و سیدعلی طالقانی، ۲ اسفندماه ۱۳۹۶؛
۱۶- کرسی نقد کتاب حقیقت حکم شرعی در اصول فقه /نشست تخصصی/ بلال شاکری(نویسنده کتاب)، علی رحمانی(استاد ناقد)، ۳ اسفندماه ۱۳۹۶؛
۱۷- چهارمین کارگاه آموزشی پژوهشی فلسفه علم اصول/کارگاه تخصصی/ (دو روزه- با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی) ، سیدعلی طالقانی، ۱۵و۱۶ اسفندماه ۱۳۹۶؛
۱۸- چالش های رویکرد سنتی به فقه در حل مسائل اختصاصی فقه شهر /کرسی ترویجی/ ( با مشارکت پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن) مصطفی درّی(ارائه دهنده)، سیدحمید علوی آزیز(استاد ناقد)، ۲۲ اسفندماه ۱۳۹۶؛
۱۹- کرسی نقد کتاب نظریه پردازی در گذار از شخصیت گرایی /نشست تخصصی/ علی الهی خراسانی(نویسنده کتاب)، سیدمنذر حکیم(استاد ناقد)، ۴اردیبهشت ماه ۱۳۹۷؛
۲۰- اولین گارگاه آموزشی پژوهشی فقه خانواده/کارگاه تخصصی/ (یک روزه- با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی)، سیدمنذر حکیم، ۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷؛
۲۱- فقه نظام خانواده؛ ماهیت شناسی و ساختار /کرسی ترویجی/ ( با مشارکت مرکز تخصصی آخوند خراسانی) علی رحمانی(ارائه دهنده)، سیدمنذر حکیم(استاد ناقد)، ۳۰ خردادماه ۱۳۹۷؛
۲۲- سنّت جماعت در نماز عید غدیر،/نشست تخصصی/ محمدحسین احمدی فقیه یزدی، ۲۳ مردادماه ۱۳۹۷؛
۲۳- چالش‌های پیش‌روی مکتب نص‌گرایی در حل مسائل فقه شهر / کرسی ترویجی/ مصطفی درّی(ارائه دهنده)، محمود حکمت‌نیا (استاد ناقد)، ۱۵ شهریورماه ۱۳۹۷٫
جوایز و آثار برگزیده در سال ۹۷-۹۵:
۱- راه‌های شرعی سپرده‌گذاری در بانک‌ها؛ محمدحسین احمدی و سیدمحمد حسینی، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۲؛
عنوان جایزه یا برگزیدگی: ششمین جشنواره کتاب دین و پژوهشهای برتر؛
مرجع اعطاکننده: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی؛
سطح جایزه: ملی.
۲- کتاب درآمدی بر آیات الاحکام؛ علی شفیعی
عنوان جایزه یا برگزیدگی: کسب رتبه شایسته تقدیر در دهمین فراخوان آثار پژوهشی ۹۳-۹۴
مرجع اعطاکننده: حوزه علمیه خراسان
سطح جایزه: استانی
۳- مقاله التحریر و التنویر و مفسر آن در نگاهی گذرا؛ علی شفیعی
عنوان جایزه یا برگزیدگی: کسب رتبه اول در جشنواره آثار قرآنی حوزوی سال ۹۴
مرجع اعطاکننده: حوزه علمیه خراسان
سطح جایزه: استانی
