دومین نشست از اولین روز همایش بین المللی «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بیت» در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار گردید.

«یکی از آسیب های مهم نظام قضایی در کشور ما ناشی از عدم توجه لازم به تدوین و مراعات اخلاق کاربردی در امر قضا و دادرسی است»
در ابتدای این نشست، که به ریاست دکتر حمیدرضا شریعتمداری و دکتر جهانگیر مسعودی برگزار شد، محمد مهدی مقدادی، دانشیار و مدیر گروه حقوق خصوصی دانشگاه مفید به ارائه مقاله خود با عنوان «جایگاه اخلاق کاربردی در تأمین دادرسی عادلانه ازدیدگاه فقه اهل بیت (ع) و آموزه های رضوی» پرداخت.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه عدالت قضایی و دادرسی عادلانه در زمره مهم ترین رسالت ها و با اولویت ترین برنامه های هر نظام حکومتی است و بی گمان دستگاه قضایی مهم ترین رکن و مؤثرترین نهاد در این باره محسوب می شود، بیان کرد: نهاد قضایی وظیفه حل و فصل اختلافات، رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات و تعدیات را بر عهده داشته و نیز مسؤول حسن اجرای قوانین، پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی و نیز تحقق عدالت قضایی است.

وی با اشاره به اینکه  متصدیان امر قضا و کارگزاران امر دادرسی پیش از هر امری باید به مراعات اصول و ارزش های اخلاقی حرفه ای خود پایبند باشند تا بتوانند در ایفای مسئولیت خطیر خود موفق و کارآمد عمل کنند، اظهار داشت: بر اساس آموزه های فقه شیعه؛ تراث غنی و ارزشمند اهل بیت (علیهم السلام)، کارگزاران و مأموران امر قضا، مکلف به رعایت اصول اخلاقی مهمی شده اند که می توان از آن به عنوان بایسته های اخلاق کاربردی یاد کرد.
وی افزود: این بایسته های اخلاقی شامل مواردی مهمی چون؛ رعایت کرامت، صداقت، استقلال و بی طرفانه بودن و ارشاد مردم است. 
دانشیار دانشگاه مفید با بیان اینکه به رغم تلاش ها پیشرفت های صورت گرفته در نظام های مختلف، تاکنون نظیر این آموزه ها و اصول اخلاقی ارزشمند، در هیچ سندی با این جامعیت و ظرافت نیامده است، افزود: از سوی دیگر، به لحاظ اینکه یکی از آسیب های مهم نظام قضایی در کشور ما ناشی از عدم توجه لازم به تدوین و مراعات اخلاق کاربردی در امر قضا و دادرسی است، در این نوشتار ضمن تبیین ضرورت این امر، موارد اخلاق کاربردی در تأمین دادرسی عادلانه بر اساس فقه اهل بیت (ع) و آموزه های رضوی و راهکارهای تحقق آن بیان شده است.

عملکرد اخلاق محور امام با سایر زمامداران وقت می تواند الگویی برای جهان بشری گردد
در ادامه دومین نشست از همایش بین المللی «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بیت»، استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی با اشاره به اینکه اخلاق مداری و رفتار انسانی از مقوله های مهم فرهنگی و از دغدغه های امام رضا (ع) به شمار می آمد، گفت: ایشان با نوع رفتارعدالت محور خود بار دیگر احترام به حقوق انسانی و شهروندی را یاد آور شدند .
شهربانو دلبری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، با ارائه مقاله خود با عنوان « جایگاه اخلاق مداری امام رضا(ع) در تعامل با اهل کتاب در مقایسه با زمامداران مقارن» به تاثیر عملکرد اخلاقی حضرت رضا در میان گروه های غیر مسلمان اشاره و خاطر نشان کرد: عملکرد آن حضرت به تمایل گروه های غیر مسلمان به اسلام انجامید .
 وی با بیان اینکه «رعایت شئوونات اخلاقی از سوی نواده ی پیامبر اسلام در ناحیه ای بزرگ از استپهای آسیای مرکزی و هند و چین و خراسان بزرگ مطمئنا بی تاثیر نبود»، افزود: یافته های مقاله ی حاضر نشان دهنده ی آن است که با مقایسه ی تطبیقی و عملکرد اخلاق محور امام با سایر زمامداران وقت، آن حضرت بسیار به اصول دموکراسی و اعطای اندیشه ی آزاد که بسیاری در جهان مدرن از آن یاد می کنند نزدیک بوده است و می تواند الگویی برای جهان بشری گردد .  

با بهره گیری از سیره امام رضا(ع) در مناظره و گفت‌وگو می‌توان یک مدل (پارادایم) اخلاقی برای گفت وگوهای بین ادیانی و درون ادیانی طراحی کرد.

حسینعلی رحمتی در همایش بین المللی «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بیت» به ارائه مقاله « گفتمان رضوی؛ الگوی گفت‌وگوی اخلاقی و هم‌زیستی عادلانه ادیان و مذاهب در دنیای امروز» پرداخت.

 محقق فلسفه اخلاق حوزه علمیه قم با بیان اینکه تعامل و گفت‌وگوی رهبران و پیروان ادیان و حتی مذاهب امری بی سابقه نیست، خاطرنشان کرد: اما امروزه تعامل ادیان به دلایلی چون انجام کارهای غیراخلاقی و غیرعقلانی به نام دین و مذهب در نقاط مختلف دنیا، و تشدید هجمه‌ها علیه دین و دین داری از سوی دیگر، ضرورتی دوچندان یافته است.

 رحمتی با اشاره به اینکه این گفت‌وگوها می‌تواند تا اندازه زیادی موجب کاهش سوءاستفاده یا سوءبرداشت از دین شود، بیان کرد: این گفت و گوها می تواند باعث کاهش نزاع‌های بی حاصل، رفع کدورت از چهره دین، و کاهش درد و رنج انسان‌ها شود. 
وی با بیان ایکنه «از نظرگاه مقاله حاضر، گفت‌وگو و تعامل ادیان و مذاهب، هم فعلی اخلاقی است هم بایستی با مراعات اخلاق گفت‌وگو و در یک فضای گفتمانی مبتنی بر عناصر مشترک و همگن انجام شود»، اظهار داشت: مقاله حاضر به این پیش‌فرض که با بهره¬گیری از سیره امام رضا(ع) در مناظره و گفت‌ وگو می‌توان یک مدل (پارادایم) اخلاقی برای گفت وگوهای بین ادیانی و درون ادیانی طراحی کرد، ضمن تبیین مبانی این الگو، بیست درس و نکته اخلاقی درباب مناظره و گفت‌وگو را از سیره رضوی استخراج کرده است. 

این محقق فلسفه اخلاق ضمن تبیین ابعاد مقاله خود، خاطرنشان کرد: مقاله در دو بخش سامان یافته است. در بخش اول ضرورت‌های اخلاقیِ گفت‌وگوی ادیان بیان شده، و در بخش دوم درس‌ها و اصولی که از سیره مناظره رضوی برای گفت‌وگوی ادیان و مذاهب در عصر حاضر کاربرد دارد به تفصیل بیان گردیده است. در پایان نیز به طور مختصر به مبانی این مدل گفت‌وگویی و چالش‌های فراروی اجرای آن اشاره شده است.

غلات در حوزه‌های مختلف تاریخ شیعه تأثیر نهاده و سبب انزوای مکتب تشیّع و جلوگیری از گسترش آن شده‌اند.

بی بی حکیمه حسینی، استادیار دانشکده تربیتمدرس قرآن مشهد، در ادامه نشست دوم از اولین روز همایش بین المللی «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بیت» مقاله خود را با عنوان « اخلاق تعامل با مخالفان؛ مطالعه موردی: حوزه های مقابله امام رضا(ع) با غلات شیعه» ارائه داد.د

عضو هئیت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم. با بیان اینکه «مکتب تشیع در طول سالها دچار فراز و نشیب هایی شده است که نتیجه آن پیدایش فرق غیر معتبر می باشد»، افوزد: از جمله فرق غیر معتبر غلات اند، که ما در این مقاله به برسی آنها می پردازیم و چون کلام معصومین در تبیین و رد غالیان بسیار حائز اهمیت می باشد در این نگارش به کلام امام رضا(ع) در رد غلات پرداختیم.

این محقق با اشاره به اینکه غالیان دارای عقاید غلوآمیز نسبت به ائمه بوده و به همین دلیل مورد تکفیر و بیزاری آن بزرگوار قرار گرفته‌اند، عنوان کرد: غلات در حوزه‌های مختلف تاریخ شیعه تأثیر نهاده و سبب انزوای مکتب تشیّع و جلوگیری از گسترش آن شده‌اند.

وی اظهار داشت: هرچند که علل بسیاری را می توان برای پیدایش غلات برشمرد اما ریشه اصلی آنها در این باور جهل و نادانی و تعصب آنها بوده است..

استادیار دانشکده تربیت مدرس قرآن با اشاره به برخورد ائمه اطهار با این فرقه، گفت: حضرت رضا(ع) با برخوردی آگاهانه و با استفاده از استدلال های بسیار زیبا درحوزه های مختلفی با این قضیه برخود کردند و در ابتدا به معرفی صفات آنها پرداخته، که از همین طریق آنها را رد می¬کنند و بعد با تبیین برخی از عقایدشان، باطل بودن باور آنها را اثبات کرده و سپس خیلی کوبنده تر وارد میدان می شوند و نهی از هم نشینی با آنها را بیان کرده و غلات را مورد لعن و بیزاری خود قرار می دهند.

وی در ادامه بیان کرد: آن حضرت به غالیان هشدار می دهند که عاقبت، دچار عذاب و هلاکت گشته و در این مسیر جز گمراهی نصیبشان نمی شود. در نتیجه حضرت امام رضا(ع) با استفاده از کلام خود و برخوردهای عملی شان و هم چنین با استفاده از آیات قرآن در تمام حوزه های اعتقادی و اخلاقی و عملی این فرقه ضاله را رد کرده اند و ما به کفر و ظلم و ضلالت آنها پی می بریم.

در پایان نشست دوم این همایش، حاضرین در جلسه به پرسش و پاسخ در زمینه های مختلف پرداختند. این گفت و گو ها حول موضوعاتی چون «وضعیت اخلاق کاربردی در جامعه »، « اولویت اخلاق بر عدالت یا عدالت بر اخلاق»، و «اخلاق گفت و گو و همزیستی» صورت گرفت و حاضرین به نقد دیگاه¬های ارائه دهندگان مقالات پرداختند.