کم‌رنگ شدن فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز وجود بدعت‌های دینی در عصر آمویان و عباسیان، لزوم بازنگری در فرهنگ و تمدن اسلامی را لازم و فزونی بخشیده بود. مناسب‌ترین شرایط فرهنگی، عصر آمام باقر (ع) و امام صادق (ع) بود که فرصتی مناسب برای احیا دوباره فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم آورد. امام باقر (ع) و سپس، فرزند گرامی ایشان امام صادق (ع)، از بسترها و زمینه‌های موجود عصر خویش بهره جسته و توانستند با انجام فعالیت‌های گسترده فرهنگی، فرهنگ و تمدن اسلامی را به نحو شایسته مدیریت نمایند. هدف مقاله حاضر، تبیین نقش امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در فرهنگ و تمدن اسلامی است.
خلاصه ماشینی:
"11- امام باقر (ع) و امام صادق (ع) احیاگران فرهنگ و تمدن اسلامی هر چند سیاست جلوگیری از تدوین احادیث نبوی (ص) با شعار «کافی بودن قرآن» پیش می‌رفت، اما از عمل به قرآن خبری نبود و فقط از آن به صورت ابزاری برای جلوگیری از نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و زنده شدن نام آنها استفاده می‌شد. در این زمان عطش شدیدی از سوی مسلمین برای یادگیری و علم آموزی مشاهده می‌شد و علت آن علاوه بر تعالیم متعالی اسلام درباره علم آموزی، حضور تازه مسلمانانی بود که دارای سابقه‌ای درخشان و تمدنی کهن و پربار بودند؛ لذا امام صادق (ع) با توجه به شرائط و وجود بستر مناسب فکری و فرهنگی و آمادگی جو غالب جامعه که در تداوم حرکت عظیم علمی و فرهنگی حضرت باقر العلوم (ع) بود و دانشگاه بزرگ جعفری را تأسیس کرد. حضرت امام صادق (ع) در این دوره در محیط مدینه که محل ظهور تابعین ومحدثان و راویان و فقهای بزرگ بوده، بزرگ شد، اما منبع علم او در فقه نه «تابعیان» و نه «محدثان» و نه «فقها» ی آن عصر بودند بلکه او تنها از یک طریق که اعلاء و اوثق طرق بود نقل می‌کرد و آن همان از طریق پدرش امام محمد باقر (ع) و او از پدرش علی بن الحسین (ع) و او از پدرش حسین بن علی (ع) و او از پدرش علی بن ابیطالب (ع) و او هم از حضرت رسول (ص) بود و این ائمه بزرگوار در مواردی که روایتی از آباء طاهرین خود نداشته باشند خود منبع فیاض مستقیم احکام الهی هستند."
