به بار نشستن نگاه تمدنی به اسلام در میان شیعیان، میوه تلاش ها و کوشش های چند صد ساله امامان معصوم(ع) در جامعه اسلامی است که هر یک به سهم خویش، پرتویی از اسلام ناب محمدی(ع) در جامعه اسلامی است که هر یک به سهم خویش، پرتویی از اسلام ناب محمدی(ص) را با سیره علمی و عملی خود نمایان کرده اند. در میان امامان معصوم(ع)، جایگاه امام کاظم(ع) به لحاظ نقش آفرینی تمدنی، برجستگی ویژه ای دارد زیرا در آن دوران، بنی امیه منقرض شده و بنی عباس روی کار آمده بودند. از سوی دیگر، دو تن از سلاطین مقتدر بنی عباس(منصور و هارون) و دو تن از جبارترین آنان(مهدی و هادی) در آن عصر حکومت می کردند. در همین مدت جریان های فکری و عقیدتی فراوانی نیز پدید آمد و فرقه ها و مذاهب گوناگونی سر برآورد که جامعه را دچار تعارضات فکری و اغتشاشات ذهنی کرد و مردم را در سردرگمی عمیقی فرو برد. در نتیجه علوم اسلامی از شعر و هنر تا فقه و حدیث ابزار و زر و زور قدرت مداران شده بود. امام کاظم(ع) با جامعه ای آسیب دیده و سست روبرو بود که همه اضلاعش از فرهنگ، اقتصاد ، اجتماع و سیاست، متحول شده و آبستن انحطاط و فروپاشی بود. او هوشمندانه دسیسه های دشمنان اسلام را تشخیص داد و با به کارگیری شیوه هایی خاص، چون سدی مستحکم در برابر آنان ایستاد. امام کاظم(ع) در عرصه اقتصاد، پایگاه بلندی داشت. یکی از دشمنان به هارون گفته بود«مردم هم به تو خراج می دهند و هم وجوه شرعی به امام کاظم(ع) اما با وجود عائله بسیار، ایشان پیوسته به یاران خود در نقاط دور دست کمک مالی می کنند.» هنگامی که هارون می خواست فدک را به امام(ع) برگرداند، امام امتناع ورزیدند و وقتی هارون اصرار کرد حدود فدک را مشخص کنند تا به ایشان برگردانده شود، امام فرمودند محدوده فدک، کل جهان اسلام است. به دیگر سخن، میان ۲ شبکه اقتصاد و سیاست، ارتباط برقرار کردند و از پیوند آن ۲، هدف اصلی یعنی تشکیل جامعه اسلامی را دنبال کردند. علی بن یقطین، از صاحب منصبان بلند پایه دستگاه حکومتی هارون، از شیفتگان امام کاظم(ع) بود. امام (ع) به برخی از پیروان دستور دادند تقیه کنند و از آن برای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره گیرند. از سوی دیگر از تلاش برای نشان دادن پلیدی دستگاه طاغوتی آن زمان هم غافل نماندند. هنگامی که هارون الرشید خطاب به مزار پیامبر اکرم(ص) گفت:«السلام علیم یا بن عم» تا به زوار بفهماند که من، پسر عموی پیامبرم، امام موسی بن جعفر(ع) در مقابل ضریح قرار گرفتند و خطاب به پیامبر اکرم(ص) فرمودند:« السلام علیک یا ابا». منظور حضرت این بود که اگر پیامبر اکرم(ص) پسر عموی توست ، پدر من هم هست و پدر از پسر عمو مهم تر است.
در حوزه فرهنگ، با وجود خفقان زیاد، فرهنگ سازی ایشان، الگوهای کارآمد و اثربخشی را به هر عصر و نسلی می دهد. امام کاظم(ع) در اتاق خود سه چیز داشتند: لباس جنگ، شمشیر آویخته و قرآن کریم. یعنی برای رسیدن به زندگی قرآنی، باید برای جهاد و مبارزه با دشمنان آماده بود. امام کاظم(ع) با نگاهی فراگیر و هوشمندانه، بر پایه تمدن سازی روشمند، از همه توان جسمی و فکری برای پیشبرد اهداف جامعه اسلامی بهره جستند و از همه توان جسمی و فکری برای پیشبرد اهداف جامعه اسلامی بهره جستند و از همه الگوها، شیوه ها و روش ها با نگاهی جامع و پویا برای تحقق اسلام ناب محمدی استفاده کردند. امروز، پیروان آن حضرت(ع)با بهره گیری از سیره علمی و عملی آن بزرگوار باید راه را از چاه بازشناسند. باید با سیاست گذاری، مدیریت و اجرای درست و به هنگام، ظرفیت ها و توانمندی های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه را برای تحول عمیق و وسیع آن فعال کنند تا گامی به سوی جامعه مهدوی و توحیدی برداریم و با غرور، عظمت و سترگی تمدن اسلامی را چون گذشته فراروی جهانیان قرار دهیم تا جان تشنه خود را به آن سیراب کند.
بدون دیدگاه