عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی، آشنایی بیشتر مردم جامعه با آموزه های معارف اهل بیت(ع) را از پیامدهای کوتاه مدت سفر امام رضا(ع) به خراسان برشمرد و خاطرنشان کرد: تشیع ایرانیان تا حدّ زیادی مرهون سفر امام رضا(ع) به خراسان است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، حجت الاسلام محمد غفوری عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی، در گفت وگو با شفقنا در خصوص آموزه های حدیث سلسله الذهب که در جریان سفر امام رضا(ع) به مرو ایراد شد، بیان داشت: امام رضا(ع) در جریان هجرت به مرو برای اینکه از موفقیت مامون در هجرت اجباری امام(ع) بکاهد و حقیقت را به مردم نشان دهد، حدیث سلسله الذهب را در نیشابور ایراد می کنند که محتوا و ماهیت اصلی آن توحید است.
او اضافه کرد: امام(ع) هنگام ترک نیشابور و بنا به درخواست علما و محدثین نیشابوری، این حدیث را بیان فرمودند که: « قال سمعت أبی موسى بن جعفر(ع) یقول: سمعت أبی جعفربن محمد(ع) یقول: سمعت أبی محمد بن علی(ع) یقول: سمعت أبی علی بن الحسین(ع) یقول: سمعت أبی الحسین بن علی(ع) یقول: سمعت أبی أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیهم السلام یقول سمعت النبی(ص) یقول سمعت الله عزوجل یقول: لا إله إلا الله حصنی فمن دخل حصنی أمن من عذابی». بعد از چند لحظه که ناقه امام(ع) حرکت کرده بودند، سر خود را از کجاوه بیرون آورده و فرمودند: «بشروطها وانا من شروطها».
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به بخش آخر حدیث سلسله الذهب گفت: توحید در نگاه اول به معنای موحّد و خداپرست شدن است اما امام(ع) با بیان«بشرطها و شروطها و انا من شروطها» تبیینی قوی از توحید ارائه می کنند با این مضمون که کسانی از عذاب الهی در امان هستند که به شروط توحید یعنی پذیرش ولایت پیامبر اکرم(ص) و خاندان نبوت پایبند باشند.
او تصریح کرد: امام رضا(ع) با بیان حدیث سلسله الذهب، نقشه مامون را که می خواست با کشاندن امام(ع) به مرو برای حکومت بنی عباس مشروعیت کسب کند زیر سئوال برد و تاکید کردند که پذیرش ولایت من است که باعث نجات شماست.
غفوری با بیان آموزه های حدیث سلسله الذهب برای جامعه امروز گفت: دین و توحید تمام شدنی نیست و زندگی بشر روی زمین وجود دارد بنابراین هنوز به توصیه امام رضا(ع) در خصوص پذیرش ولایت اهل بیت(ع) نیازمندیم کمااینکه در روایت نبوی داریم: « هر کس بمیرد در حالیکه امام زمان خود را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت مرده است».
او تصریح کرد: وظیفه ما در عصر حاضر که با غیبت امام معصوم مواجه هستیم، عمل به دستورامام زمان(عج) است که فرمودند: « أَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَهُ فَارْجِعوُا فیها إِلی رُواهِ حَدیثِنا، فَإِنَّهُمْ حُجَّتی عَلَیکمْ وَأَنَا حُجَّهُ اللّهِ عَلَیهِمْ ». مقصود از راویان حدیث در این حدیث، دین شناسان و عالمان آگاه به زمان است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به مناظره های علمی امام رضا(ع) در برخورد با علمای ادیان و مذاهب گفت: جلسات مناظراتی که درزمان امام رضا(ع) تشکیل شد، تدبیر مامون عباسی بود تا از این طریق جایگاه امام رضا(ع) را در نگاه مردم بویژه شیعیان و علویان تضعیف کند و لذا سعی می کرد دانشمندان و بهترین علمای ادیان را برای این مناظرات دعوت کند اما امام رضا(ع) از آنجا که حجت خدا هستند بر همه آنها فائق می آمدند.
او افزود: روش امام رضا(ع) در مناظرات کاملا علمی و براساس آداب و اصول مناظره بود؛ همه حاضرین اشکالات و شبهات خود را مطرح می کردند و امام (ع) کاملا مستدل و متقن پاسخ می دادند.
غفوری با بیان اینکه مبانی طرفین در مناظره باید مشترک و مقبول طرفین باشد، تاکید کرد: امام رضا(ع) پاسخ مناظره کنندگان را براساس عقاید خود آنها می دهد یعنی هنگامی که با مسیحی مناظره می کند، از انجیل برای آنها استدلال می آورد، با یهودی مناظره می کند از تورات برای آنها دلیل می آورد و همینطور برای دیگر ادیان.
او افزود: امروز هم باید به شیوه امام رضا(ع) در مناظرات توجه کرده و در مناظرات، عالمانه و مستدل و بدون تعصب حاضر شده و بتوانیم آنها را اقناع سازیم چون اقناع عینی سبب جذب دیگران می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه در طول تاریخ همواره شبهات علیه تشیع مطرح می شده، گفت: علمای شیعه در طول تاریخ توانستند به خوبی تهاجمات علمی و فرهنگی را پاسخ دهند و مجموعه های بزرگی در پاسخ به این شبهات به عنوان میراث شیعه به دست ما رسیده است.
او ادامه داد: اگر می خواهیم امروز هم مسیرعلمای شیعه را ادامه دهیم باید افراد ورزیده ای را در رشته های مختلف تربیت کنیم تا هر شبهه ای را به فراخور خود و سنجیده پاسخ دهیم.
غفوری در مورد پیامدهای هجرت امام رضا(ع) به مرو در جهان اسلام گفت: این تاثیرات به دوران امام رضا(ع) و بعد از دوران امام رضا(ع) باز می گردد؛ حاکمان بنی عباس سعی می کردند خود را خویشاوند پیامبر اسلام (ص) و شایسته خلافت معرفی کرده و با ارتباط هایی که با علما می گرفتند خود را مشروع جلوه داده و به حکومت خود مشروعیت ببخشند.
او اعتقاد به جبر را یکی از اقدامات حاکمان اموی و عباسی برای مشروع جلوه دادن خود عنوان کرد و گفت: حاکمان بنی امیه و بنی عباس عنوان می کردند خدا خواسته که بنی امیه حکومت کنند و یا خدا خواسته که بنی عباس حاکم شوند. این عقیده تاثیرات خود را بر جهان اسلام گذاشت و امروز هم برخی از اهل سنت به آن عقیده دارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراز داشت: برخی قیام علیه حکومت را تحریم کرده و جایز نمی دانستند و آن را به صورت فتوای فقهی مطرح می کردند که اکنون هم در میان برخی علمای اهل سنت دیده می شود.
او در بخش دیگری از گفت وگو به مسئله پذیرش ولایت عهدی توسط امام رضا(ع) اشاره کرد و گفت: امام بارها و بارها به مرو دعوت شدند اما حاضر به این سفر نشدند تااینکه عده ای ایشان را به اجبار از مدینه به مرو بردند و در این سفر هیچ یک از خاندان خود را همراه نبردند.
غفوری بیان کرد: امام رضا(ع) برای پذیرش ولایت عهدی، شروطی را قرار می دهند از جمله اینکه امر و نهی به کسی نکند و عزل و نصبی انجام ندهد و در پاسخ به مامون که گفته بود خلافت را به امام واگذار می کند، فرمودند: «اگر خلافت مال توست جایز نیست که خود را از این مقام خلع کنی و اگر خلافت مال تو نیست، جایز نیست آن را به دیگری ببخشی».
او ادامه داد: سندی که برای ولایت عهدی نوشته شد و امام رضا(ع) هم نکاتی را در آن بیان کردند همه نشان می دهد که امام(ع) از همه ابزار برای زیرسئوال بردن مشروعیت حکومت بنی عباس و نشان دادن حقانیت اهل بیت(ع) استفاده کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان یادآور شد: مامون می خواست امامت شیعه را تضعیف کرده و ان را زیر سیطره حکومت بنی عباس قرار دهد اما اقدامات امام رضا(ع) توانست ظالمانه بودن حکومت بنی عباس را بیش از گذشته نمایان کرده و به مردم آگاهی دهند و جامعه بیشتر با آموزه ها و معارف اهل بیت(ع) آشنا شوند.
او گسترش تشیّع در خراسان را مرهون سفر امام رضا(ع) به مرو دانست و افزود: ای بسا تشیع ایرانیان تا حد زیادی مرهون اقدامات امام رضا(ع) در سفر به مرو باشد.
بدون دیدگاه