استادیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام عنوان کرد:
لزوم استفاده از زبان تمدنیِ بین المللی مشترک در بین کشورهای اسلامی
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست علمی “بررسی نقش زبان به عنوان یکی از مهمترین مولفه های تمدنساز: مقایسه تمدن غرب و اسلامی” با ارائه ابراهیم داودی شریف آباد استادیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام و دبیری علمی بهزاد حسن نژاد کاشانی مدرس دانشگاه به همت پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار شد.
در این نشست، ابتدا بهزاد حسن نژاد کاشانی مقدمه ای را در باب چیستی فرهنگ و تمدن مطرح نموده و به مقایسه تفاوتهای این دو با هم پرداخت و به صورت مختصر نقش زبان را به عنوان یک عامل اثرگذار در شکل گیری فرهنگ و تمدن مورد بحث قرارداد.
در ادامه و در بخش اصلی ارائه ابراهیم داودی شریف آباد زبان را از منظر کنشگری فرهنگی و تمدنی تعریف کرده و آن را عامل و کلید اصلی ارتباط دانست.
وی اعتقاد دارد زبان دارای نقش های اجتماعی و فرهنگی متفاوتی است و هر نوع انتقال مفهوم فرهنگی، علمی و از این دست باید از طریق زبان انجام شود. گونه شناسی و سبک شناسی زبان مبتنی بر انواع متون از جمله اقدامات ضروری از منظر وی می باشد و حفظ زبان عامل حفظ و ثبات هویت و تمدن می شود و لذا در صورت فروپاشی زبان با فروپاشی تمدن مواجه خواهیم شد. زبان از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی نحوه به کاربردن الفاظ و مفاهیم توسط سیاستمداران را تحت تأثیر خود قرار می دهد. حتی زبان با ایده هدایتگر تمدنی مانند وحی جهت تبدیل به زبان تمدنی متصل است.
این استاد دانشگاه افزود: انتقال تمدن ها توسط هر زبانی ممکن نیست و بسیاری از زبان ها قدرت تمدن سازی ندارند چون با ایده هدایتگر تمدنی ارتباطی ندارند. زبان هنگامی تمدن ساز می شود که ایده ای فرهنگی را منتقل کند برای مثال مفاهیم ایدئولوژیک را انتقال دهد.
ایشان زبان عربی قرآنی را به عنوان زبانی تمدن ساز در مقایسه با زبان عربی جاهلی دانست و به بررسی تفاوت های این دو سبک از زبان عربی پرداخته و ظرافت های تمدنی زبان عربی در قرآن را که منجر به پذیرش این دین آسمانی گردید مورد کنکاش قرار داده و اعجاز لفظی قرآن را مورد تدقیق قرار داد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه، زبان را به عنوان عامل انسجام در تمدن ها و فرهنگ ها معرفی کرده و با بیان انواع زبان همچون زبان علم، زبان ادبیات، زبان هنر و زبان محلی و محاوره ای؛ تکثر زبانی در یک فرهنگ و تمدن را مورد بررسی قرار دادند. به اعتقاد وی یکسان سازی سه حوزه زبانی در شرق آسیا به عنوان یک حرکت ابتکاری در بالا بردن جذب به اسلام و تمدن شرق آسیا تلقی می شود. نگارش کتب علمی به زبان عربی و شعرسرایی به زبان فارسی در اصفهان و استامبول و هند از جمله این اقدامات اثرگذار است.
داودی زبان فارسی را زبانی تمدنی دانسته و با استناد به اشعار فراوان شعرای فارسی رابطه بین تمدن پارسی و زبان فارسی را به طور موشکافانه مورد تحلیل قرار داد.
وی زبان را عاملی موثر در رقابت بین تمدنی دانست و با ذکر مثالی از حمله مغول به ایران که یکی از شدیدترین تهاجم های نظامی در تاریخ ایران شناخته می شود بیان کرد که علی رغم غالب شدن مغول ها از نظر نظامی ولی آنها در پذیرش مذهب و زبان مغلوب ایرانیان شدند و به همین دلیل غربی ها در جنگ جهانی اول و غلبه بر قلمرو اسلامی و ایرانی الگوی مغول را تکرار نکردند و بر عدم پذیرش مذهب و زبان اسلامی ایرانی مراقبت می کردند. برای همین منظور، راهکارهایی را همچون کم رنگ کردن مذهب در این قلمروها مانند رویکردهای آتاتورک در اسلامی زدایی، تغییر زبان و رسم الخط مانند پاکستان، هند (بخش اسلامی) و آسیای میانه به جز تاجکستان در پیش گرفتند. زیرا زبان و خط عامل حفظ یک تمدن است. پس با تغییر خط و زبان به مرور میراث دینی و ادبی در کشورهای اسلامی و ایران به فراموشی سپرده می شود. از نظر وی زبان نقش موثری در انتقال تمدن غربی داشته است. به گونه ای که این زبان و رسم الخط غربی در سراسر جهان غلبه پیدا کرده است. برای مثال زبان رسمی همایش ها، نشریات و مجامع علمی غالبا به زبان انگلیسی است. اگرچه انگلیسی بودن قابل نقد نیست اما حرکت تمدن سازی از این طریق قابل توجه است. لذا می توان گفت که فراموشی زبان یعنی فراموشی فرهنگ و تمدن.
این استادیار دانشگاه باقرالعلوم معتقد است که زبان مهم ترین عنصر قدرت ساز است چون خط ارتباطی در درون تمدن ها قلمداد می شود و لذا باید بپذیریم به علت گستردگی کنونی تمدن اسلامی دیگر نمی توان گفت فقط زبان عربی اکنون زبان ارتباطی اسلام است.
ایشان در ادامه به عوامل فروپاشی تمدن پرداخت و بیان کرد که دوگانه های تفرقه افکن و متعصبانه مثل زبان ترکی و فارسی (پان ترکیسم) و همچنین سوء استفاده و برجسته سازی نظریه حقوق زبانی یا گویشی از جمله این عوامل می باشند.
استادیار دانشگاه باقرالعلوم در پایان بحث ترجمه را به عنوان پل ارتباطی فرهنگ ها و تمدن ها معرفی کرد که از آن می توان برای ترویج یک ایدئولوژی، معرفی ایده ها و آثار اندیشمندان و در نهایت معرفی تمدن ها بهره برد.
بدون دیدگاه