نشست تخصصی مناقب نگاری و جایگاه آن در علوم اسلامی از منظر تمدنی، توسط گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی و با همکاری معاونت فرهنگی اجتماعی حوزه علمیه خراسان، پنجشنبه ۹ اسفند ماه در مدرسه تخصصی قرآن و عترت مشهد برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، در این نشست حجت الاسلام و المسلمین غفوری، عضو هیئت علمی هنر و تمدن اسلامی در ابتدا به توضیح واژگان تخصصی این مبحث همچون مناقب، فضائل، مثالب، فضائح، خصائص، رذائل، مطاعن و …. پرداختند.
وی در تعریف مناقب چنین گفتند که مناقب عبارتست از محسنات اکتسابی همچون شجاعت، شهامت، تحصیل علم و دانش و … . تفاوت مناقب با اصطلاحاتی همچون فضائل این است که مناقب به محسناتی گفته می شود که در مورد انسان به کار می رود اما فضائل علاوه بر انسان، شامل غیر انسان هم می شود؛ مانند فضائل شهرها
عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی درباره چگونگی پیدایش مناقب نگاری بیان کردند که مناقب نگاری در ابتدا رشته¬ای تخصصی و جداگانه نبود بلکه مناقب و فضائل در میان آثار تاریخ، سیره، حدیث و تفسیر می آمد. به تدریج فصلی از کتابها به فضائل اختصاص یافت. در قرن سوم بود که کتابهای مستقلی در مورد فضائل و مناقب پدید آمد. موضوعاتی که در این نوع از آثار بدان پرداخته می شد، عبارت بود از فضائل قرآن، فضائل رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم)، فضائل اهل بیت(علیهم السلام) و فضائل صحابه. در میان بیشترین آثار فضائل و مناقب درباره امام علی علیه السلام پدید آمد. به نظر می رسد مسئله خلافت و امامت و اختلاف درباره آن، علت اصلی نگارش تعداد بسیاری از کتب مناقب نگاری پیرامون شخصیت علی علیه السلام بوده است.
حجت الاسلام و المسلمین غفوری در ادامه مباحث خود به جایگاه مناقب نگاری در علوم اسلامی پرداخته و گفتند که مناقب نگاری به عنوان یکی از زیرشاخه-های تاریخ¬نگاری مطرح است و بیشترین ارتباط را با علومی همچون تاریخ، حدیث و تفسیر دارد. حجت السلام غفوری سپس به طور جداگانه به ارتباط و پیوستگی میان مناقب نگاری و علوم تاریخ، حدیث و تفسیر پرداخته و در هر مورد به چندین نمونه از آثاری که کتابت شده بود، اشاره کردند.
عضو هیئت علمی گروه هنرو تمدن اسلامی، یکی از کارکردهای مهم مناقب نگاری را اثبات حقانیت شیعی دانسته و سپس به تعداد آثار مناقب نگاری در هر سده اشاره داشتند. در این میان در قرن دهم ۱۸ کتاب در این زمینه نگارش یافته بود که تنها یک مورد آن توسط یک نویسنده شیعی به نگارش در آمده است. ایشان به قدرت رسیدن صفویه و رسمیت یافتن تشیع در قرن دهم را مهمترین عامل در کاهش تعداد آثار مناقب نگاری توسط نویسندگان شیعی دانستند.
بدون دیدگاه