مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه فقه کاربردی اسلام تمدنی:
انقلاب اسلامی و ظرفیت سازی برای ترمیم جایگاه و حقوق زنان
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، حجت الاسلام و المسلمین علی شفیعی در یادداشتی با عنوان انقلاب اسلامی و ظرفیت سازی برای ترمیم جایگاه و حقوق زنان آورده است: زنان در طول حیات زیستی خویش مورد بی مهری جوامع بشری، فرهنگ ها و قرائت های قابل نقد دینی بوده اند که این خود سبب شده تا تاریخ انسان و انسان تاریخی از ظرفیت های فراوان ایشان که نیمی از ظرفیت انسانی بوده اند محروم بمانند.
زنان هر چند در تمام تاریخ تلاش داشته اند تا خود را بر جوامع و فرهنگ های بشری تحمیل کنند و در این مسیر رنج های فراوانی نیز تجربه کرده اند اما باز هم آن گونه که باید در ساحت جامعه – با همه اطراف و احوال جامعه- اجازه نقش آفرینی مناسب شخصیت و هویت خویش را پیدا نکرده اند.
پیرزوی انقلاب اسلامی و استقرار نظام دینی در اواخر دهه ۵۰ شمسی بارقه های امید برای حضور پر رنگ زنان در سپهر عمومی را ایجاد کرد که انصاف حکم می کند باید گفت این امیدواری بی راهه نبود و نباید ایجاد ظرفیت برای زنان در این چهار دهه را نادیده گرفت.
در این یادداشت نمی خواهم سخن از اصلاح قوانین بازدارند حضور زنان در جامعه، بهره گیری از ایشان در عرضه های مدیریتی و اجرایی، آمار و حوزه هایی که زنان در آن ها ورود بسیار تاثیر گذاری داشته اند مثل: ساحت علم و دانشگاه، ساحت ورزش و سلامت، ساحت اشتغال و کار و…- چرا که گمان می کنم هنوز راه های نرفته بسیاری باقی مانده است- بگویم، بلکه می خواهم به دو نکته مهم که از پیامدهای استقرار نظام دینی بوده است اشاره کرده هر چند معتقدم سهم دیگر ساحت های مدیریتی و فرهنگی و دانشگاهی در وضع موجود زنان در جامعه پیرامونی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
انقلاب اسلامی و تشکیل حوزه های علمیه خواهران
یکی از مهم ترین ره آوردهای استقرار نظام اسلامی را باید تاسیس حوزه های علمیه خواهران دانست. الان در مقام آسیب شناسی و بایدها و نبایدهای این نهاد نیستم اما این که حوزه علمیه با رسمیت بخشی به ضرورت تحصیل زنان جامعه دینی در نهادی مستقل و تلاش برای ظرفیت سازی تربیت مجتهدانی زن در این نهاد به توسعه این نهاد آموزشی در شهرستان ها نیز اقدام کرده حرکتی با ارزش است که نباید آن را نادیده انگاشت.
مهم ترین گام برای زمینه سازی حضور زنان در یک جامعه ایجاد ظرفیت برای رشد و آگاهی ایشان است. حوزه های علمیه خواهران با ایجاد این ظرفیت به زنان این توان را خواهند داد که با تلاش در فهم زنانه از میراث گذشتگان ظرفیت های خویش را بیش و پیش از گذشته به نمایش بگذارند و جامعه دینی را برای درک بهتر ظرفیت خویش متقاعد کنند.
انقلاب اسلامی و ظرفیت سازی برای طرح مباحث مرتبط با هویت و حقوق زنان
دیگر کار مهمی که در این چهاردهه در مورد مباحث زنان رخ داده است ظرفیت سازی علمی و پژوهشی برای طرح مباحث مرتبط با زنان از یک سو و حمایت از حضور زنان در ساحت نظریه سازی دینی در حوزه های مرتبط با ایشان از سوی دیگر بوده است.
نگاهی اجمالی به آثار فقه پژوهان و عالمان حوزوی در این چهاردهه در ساحت های مرتبط با مباحث زنان به خوبی نشان می دهد که این حرکت امید آفرین و کار آمد به طرح بحث هایی نوپیدایی پرداخته است که در قرائت پیشانظام یا مفقود بوده است و یا مورد توجه نبوده است.
فراوانی آثار منتشر شده – در قالب کتاب و مقاله- که قلمروهای فراوانی نیز از مباحث مرتبط با زنان را پوشش داده اند چنان است که در این یادداشت حتی نمی توان به نام آن ها اشاره کرد و انتظار می رود هر از چندی با به روز رسانی این گزارشات علمی نگذاشت که تلاش های نخبگان دینی مورد غفلت قرار گیرد.
در این چهاردهه نه تنها جامعه زنان با تئوری سازی در مورد هویت و حقوق خویش مواجه بوده اند بلکه در آثار بسیاری از نویسندگان – چه زن و چه مرد- به نقد تراث علمی گذشته پرداخته و با اشاره به چالش های متوجه به این رویکردها، تلاش کرده اند قرائت کارآمد و عصری از این میراث دینی و علمی ارائه دهند تا از همگانی شدن نگاه ناکارآمد و انکاری به تراث دینی جلوگیری کنند.
در این میان نمی توان از ظرفیت سازی نظام اسلامی برای فقیهان صاحب نامی که با توجه به چالش های متوجه به تراث فقهی پیشین تلاش کرده اند تا با بازخوانی آموزه های دینی و نقد آراء فقیهان سلف، ضمن به رسمیت شناختن ظرفیت های زنان برای حضور در جامعه به نقد آداب و فرهنگ هایی بپردازند که زنان را موجوداتی در سایه می خواستند غفلت کرد.
هر چند به صورت طبیعی باید امیدوار بود و انتظار داشت که این تلاش ها تداوم داشته و عمق بیشتری پیدا کنند، ولی به نظر می رسد باید با ایجاد ظرفیت برای زنان از ایشان خواست که بیش از مردان به ورود در این ساحت ها- فهم نوین آموزه های دینی و نقد تراث فهمیده شده- مبادرت بورزند تا اصلاح و ترمیمی که با پیروزی انقلاب رخ داد سرعت بیشتر و عمق فراوان تری پیدا بکند.
بدون دیدگاه