دکتر سید على نقى ایازى، عضو شوراى علمى گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی با بیان اینکه تفاوت بین مادرى کردن مادران دیروز و مادران امروز به شــکاف بوجود آمده بین دو نسل مرتبط است، مى گوید: در بحث توالى نسل ها، مجموعه باور ها، ارزش ها و علایق یک نسل در فرآیند جامعه پذیرى از یک نسل به نسل بعد منتقل مى شود. این استاد دانشگاه این اختلال در جامعه پذیرى خانواده را از دو جهت قابل بررســى دانسته و آن ها را به دو بخش دلایل داخلى یا پیشینى و دلایل بیرونى و پسینى تقسیم مى کند.
پدیده هاى جدید و تغییرات خانواده ها
دکتر ایازى توضیــح مى دهد ظهور پدیده هاى جدید در جامعه، مانند مدرنیته یا پست مدرنیته برخى از انگاره ها را دستخوش تغییرات کرده است، تغییراتى تدریجى که سبب شده آن اقتدار و نفوذى که خانواده براى جامعه پذیرى مد نظر داشت، محقق نشود. برخى از این تغییرات بیرونى سبب بروز نحله هایى است که مولود مدرنیته هستند. نحله هایى مانند فمینیسم که حقوق زنان را دنبال مى کند، سبب شد تفکر و باورهایى که از مادران گذشته در ذهنشان ته نشست شده بود و بر اساس آن عمل مى کردند، دستخوش تغییر قرار بگیرند.
باورهایى دستخوش افراط و تفریط
دکتر ایازی مى افزاید: برخى دیگر از عوامل هم عوامل درونى است که در بیشتر کشورهاى جهان سوم که کمتر پیشرفت داشــته اند و دچار نوعى افراط و تفریط مى شوند، دیده مى شــود. اگر ما از پدیده هایى مثل فمینیسم، مدرنیته یا پست مدرنیته یاد مى کنیم، نتیجه افراط و تفریطى است که در باورهاى ما شکل گرفته است. تفکراتى مانند آنانى که جنس زن را جنس دوم مى شــمارند، یا او را موجودى در خدمت مرد مى بینند. بین نگاه هاى افراطى تضادى وجود داشــته که منطبق با آموزه هاى دینى هم نیســت- در آموزه هاى دینى؛ به مقدس شــمردن و تعظیم کردن بانوان سفارش و تأکید بسیار شده اســت- نگاه به زن در تفکرات سنتى غلظت یافته و به انحراف رفته است.
تغییر نقش مادرانگى
دکتــر ایازى در ادامه خاطرنشــان مى کند: بانوان و مادران ما در گذشــته با توجه به پایگاه اجتماعى که داشتند، نقش هاى متعددى را ایفا مى کردند که مهم ترین آن مادرى کردن بود. مادران همیشه «محور» بودند. اگر چه شکل خانواده هاى ما پدر ســالارى بود، اما نقطه کانونى خانواده، مادر بود. در سریال ها و فیلم هایى که بر اساس واقعیات گذشته به تصویر کشیده شده است، نقش محورى و کانونى مادر بیشتر حس مى شود. این کار شــناس خانواده تصریح مى کند: بتدریج مسایلى مانند صنعتى شدن این رویه را تغییر داد و جامعه از مادر، دیگر انتظار مادرى کردن نداشــت، بلکه بسیارى از وظایفى که بر عهده مادر بود، به نهاد ها و ســازمان هاى بیرون از خانواده واگذار شــد و به عبارتى برون ســپارى انجام گرفت. طبیعى اســت که آن نفوذ و اقتدارى که مادر در خانواده داشت، دیگر امروز ندارد و این مى تواند علت اصلى عوض شــدن نقش مادرانگى در مادران دیروز و امروز جامعه ما باشد.
مادرانى از دیروز تا امروز
کودکانى که در خانواده هاى دیروز تربیت مى شــدند، صبورى و مهربانى و همه صفات خوب مادر را مى آموختند و به نســل هاى پس از خود منتقل مى کردند، اما امروز شرایط تغییر کرده است. بسیارى از مادران به جاى آنکه در جهت تربیت فرزندانشان تلاش کنند، فقط از آن ها توقع دارند، توقع اینکه خوب درس بخوانند و یا اینکه اخلاق خوبى داشته باشند. این در حالى است که آن ها وقت زیادى براى تربیت فرزندانشان نمى گذارند و انتظار دارند فرزندان، خودشان به تعالى برسد. این بى مسؤولیتى هاى مادرانه گاهى سبب مى شود فرزندان از مسیر اصلى زندگى دور شوند و هرگز نتوانند راه درستى را در پیش بگیرند.
نمره مادران دیروز بالاتر است!
دکتر ایازى یادآور مى شود: با تمام حرف هاى گفته شده نمى توان بین این دو مادر یکى را بر تر دانست، زیرا نگاه حاکم در گذشته به رغم مزایا و معایبى که داشته، یک نگاه افراطى هم بوده است. به مادر به عنوان جنس زن، نگاه خیلى مثبتى وجود نداشته است. مادر باید وظایفى را عهده دار مى شده است. این وظایف از جهتى خوب بوده، چون مادر نقش پررنگ مربى و دایگى داشت و حتى پس از اینکه فرزندان به سن بلوغ مى رسیدند یا ازدواج مى کردند، کنترل هاى درونى خانواده به صورت مستقیم و غیرمستقیم اعمال مى شده است، کنترلى که نکات منفى هم با خود داشت. به طور نمونه روحیه استقلال را از فرزندان مى گرفت و نقش مادرى تک بُعدى مى شــد، در حالى که جامعه امروز اقتضا مى کند یک نگاه همه جانبه از ســوى خانواده صورت بگیرد تا بتواند بر رفتارهاى بیرونى مدیریت داشته باشــد. اما آنچه در فضاى خانواده و بین مادران ما اتفاق مى افتد، متفاوت است. کودک از بدو تولد و وقتى هنوز گرماى وجود مادر را حس نکرده، به بیرون از خانواده سپرده مى شود و این اصلاً خوب و درست نیست. وى در پایان تأکید مى کند: پایگاه اجتماعى مادران امروز متزلزل شده است و اگر بخواهیم بین این دو نسل، یعنى مادران دیروز و مادران امروز مقایسه اى داشته باشیم، مادران دیروزى نمره بالاترى خواهند گرفت.
بدون دیدگاه