به همت گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی؛
نشست علمی رخداد غدیر در ترازوی تبیین های گوناگون برگزار گردید.
نشست علمی رخداد غدیر با ارائه چهار نشست با عناوین نهج البلاغه تبیین گمشده در میان تبیین های رایج از رخداد غدیر، تبیین تمدنی در چالش حق و تکلیف، تبیین تاریخی رخداد غدیر، تبیین جامعه شناختی از رخداد غدیر برگزار گردید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست رخداد غدیر در ترازوی تبیین های گوناگون با ارائه چهار نشست با عنوان نهج البلاغه تبیین گمشده در میان تبیین های رایج از رخداد غدیر و ارائه دکتر محمد باغستانی مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی، نشست علمی تبیین تمدنی در چالش حق و تکلیف؛ با ارائه دکتر سید علیرضا واسعی عضو هیات علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست علمی تبیین تاریخی رخداد غدیر؛ با ارائه دکتر هادی وکیلی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد و نشست علمی تبیین جامعه شناختی از رخداد غدیر؛ با ارائه حجت الاسلام دکتر غلامرضا صدیق اورعی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی علی ابوترابی برگزار گردید.
دکتر محمد باغستانی در نشست نهج البلاغه تبیین گمشده در میان تبیین های رایج از رخداد غدیر گفت: تبیین های گوناگونی از رخداد غدیر در بیان اندیشه وران شیعی وجود دارد و هر یک از تبیین ها به فراخور خود گوشه ای از ابعاد این رخداد را تحلیل و تبیین می کنند اما در این میان رخداد غدیر پیوستی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دارد که هر چند از نظر تاریخی با سه دهه تاخیر تحقق یافته اما بایسته است تا در تبیین این رخداد به کار آید و مورد توجه اهل اندیشه قرار گیرد این پیوست مهم نهج البلاغه حضرت است که مجموعه ای از نامه ها و خطبه های ایشان در عصر خلافت خود او که در حکم اساسنامه ای برای حکمرانی، مردم سالاری، عدالتجویی و حق مداری است. این سخنرانی دریچه ای فهرست وار گشوده بر جهان های بزرگ نهفته در کتاب عظیم نهج البلاغه برای مخاطبان ایرانی(اعم ازشیعه وسنی) بود. تا غدیر را با این پیوست مهم پاس بدارد و جشن بگیرد و شادمانی برپا کند.
دکتر هادی وکیلی نشست علمی تبیین تاریخی رخداد غدیر گفت: پرسش درباره میزان مستند بودن غدیر در سال های اخیر به یمن تحقیقات وسیع و عمیقی همچون الغدیرعلامه امینی، اثری که در آن نویسنده این واقعه و روایت را از ۳۵۶ منبع و نویسنده اهل سنت نقل می کند، پاسخ روشن و قاطعی یافته است. مگر می توان واقعه ای با این حجم از مستندات را انکار کرد؟ لذا در دهه های اخیر، سوالات دیگری به میدان آمده که از جمله آنها این پرسش است که چرا این واقعه مهم در شماری از منابع تاریخی ( منظور متون صرفا تاریخی است) همچون سیره ابن هشام و تاریخ طبری نیامده است؟ در پاسخ به این پرسش به مواردی زیادی می توان توجه کرد که از جمله آن ها این دلایل است.
نکته اول: واقعه غدیر در شماری از منابع مهم تاریخی آمده که از جمله آن ها تاریخ یعقوبی، انساب الاشراف بلازری ، تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر، تاریخ بغداد خطیب بغدادی و…. است.
نکته دوم: از نظر محقق بر اساس رویکرد کشف حقیقت منابع تاریخی الزاما و انحصارا کتبی نیستند که با قید و سبک تاریخنگاری تالیف شده باشند. هر منبع و مسندی از هر شاخه ای از علوم که یک امر از علوم که یک امر واقع را برای ما گزارش کند، منبع تاریخی محسوب می شود. از این حیث اهمیت المسند احمد بن حنبل سنن ترمذی، سنن نسائی، تفسیر فخر رازی، الاستیعاب ابن عبدالبر، اسدالغابه ابن اثیر، البدایه و النهایه ابن کثیر، المناقب ابن مغازلی و … که در همه آن ها روایت غدیر آمده مستند تاریخی محسوب می شوند.
نکته سوم: در قرون نخستین اسلامی اکثر مناع تاریخی متعلق به مکتب اهل سنت هستند شواهد تاریخی فراوانی از سانسور و حذف و تحریف اخبار تحت تاثیر فشارهای بیرونی حاکمیت و جامعه و یا باورهای درونی نویسنده حکایت دارد. این فشارها منجر به کنار گذاشتن روایات مهمی همچون غدیر خم شده اسنت.
نکته چهارم: جریان حدیث و تاریخ در قرون اول و دوم تحت فشار حاکمیت مبنی بر عدم نشر و کتابت حدیث، به ویژه احادیث فضائل امیر المومنین علی(ع) بوده است. این مساله بر نقل روایت غدیر کاملاً تاثیر گذاشته است.
نکته پنجم: در سده های بعد با گسترش تصوف، قائت های صوفیانه از روایات و از جمله حدیث غدیر منجر به انقال نرم این روایت از متون تاریخی به متون عرفانی صوفیانه شد که نمونه آن حضور روایت در مثنوی همراه با تحریف معنوی آن است. شگفت آن که برغم همه این موانعف روایت غدیر در شمار پر تکرارترین روایات و وقایع از حیث راوور و منبع است.
دکتر سیدعلیرضا واسعی در نشست علمی تبیین تمدنی در چالش حق و تکلیف گفت: واقعه غدیر که بی تردید یکی از رخدادهای مهم تاریخ اسلام در نگاه شیعه، طرحی برای جانشینی پیامبر صلوات الله علیه بود از دو منظر می تواند مورد کاوش قرار گیرد؛ به عنوان الگوی دینی /مذهبی تعیین پیشوا (امام) یا الگویی تاریخی معطوف به مقوله حکمرانی اسلامی در نگاه دوم و در تبیینی تمدنی که با ویژگی های دنیا و انسان معاصر که حق گراست، درمقابل تکلیف گرا سازگاری دارد. پیامبر به یکی از حقوق مهم مردم توجه داده اند که انتخاب شایسته ترین فرد برای رهبری باشد بی آن که بخواهند در حقوق مردم مداخله کرده یا تکلیفی به دوش آنان بگذارند. حق عمومی مقتضی داشتن امیری والا، دانا، پارسا و توانمند است در جریان غدیر به آن روی شد، هرچند همراهی همگان با آن رقم نخورد، اما نمی توان آن را با مخالفت همگان تبیین کرد.
حجت الاسلام دکتر صدیق اورعی در نشست علمی تبیین جامعه شناختی از رخداد غدیر گفت: نهضت انقلابی حضرت محمد بن عبدالله صلوات الله علیه با رهبری کاریزماتیک آن حضرت پیوند داشت و پذیرش اسلام و پذیرش رهبری حضرت محمد بن عبدالله صلوات الله علیه جدایی ناپذیر بود. به تدریج اما نسبتاً سریع، این جنبش و پیروانش دارای سرزمین شدند و شهر یثرب، مدینه النبی شد و دارای حکومت و موروفولوزی لازم برای تجلی مراسم و مقررات و…. و البته از همان ابتدا دارای ناراضیان پنهان (منافق) بود. فتح مکه به تسلیم سران قریش منجر شد و برخی از آنان نیز به ناراضیان پنهان تبدیل شدند. در یک نهضت انقلابی با رهبری کاریزماتیکف مهمترین چالشف چالش جانشینی است. اقتدار کاریزماتیک رهبر اول یا با ظهور یک کاریزما در میان پیروان تداوم می یابد و یا اقتدار سنتی احیا می شود و یا سازو کارهای قلانونی و بوروکرات منجر به تعییین جانشین می شود. احیای اقتدار سنتی انحراف از مسیر انقلابی بود. چهره کاریزماتیک فراگیری هم پدید نیامده بود. فرصت نهاد سازی های عمیق هم د ر۱۰ سال پر از جنگ در کنار وجود منافقین حاصل نشده بود. لذا تعیین جانشین ایدیولوژیک توسط رهبر مرامی باقی می ماند که در غدیر رخ داد و به خاطر جایگاه و اقتدار کاریزماتیک رهبر اول ظاهراً با تسلیم همگانی روبرو شد.
بدون دیدگاه