به همت مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد با همکاری حوزه علمیه خراسان و پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار گردید:
نشست نوآوری های علامه مصباح یزدی در فلسفه اسلامی
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، نشست نوآوری های علامه مصباح یزدی در فلسفه اسلامی، با حضور دکتر محمد سربخشی، به همت مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد با همکاری حوزه علمیه خراسان و پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر سربخشی ویژگی‌های فلسفه‌ورزی علامه مصباح یزدی را این گونه بیان نمود: ویژگی های فلسفه ورزی حضرت استاد شامل موارد زیر است:
- مبناگرایانه و یقینی سخن گفتن و احتراز از شکاکیت و نسبیت‌گرایی
- انسجام کم نظیر در ارائه مباحث، اعم از فلسفی و غیر فلسفی
- تکیه بر استدلال و برهان و اجتناب از بحث‌های ذوقی. این ویژگی به سبب مواجهه حضرت استاد با روشن‌فکران و طرفداران فلسفه غرب که اصرار زیادی بر عقل دارند اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. علی‌رغم رویکرد شدیداً عقلانی استاد در بحث‌های فلسفی، در زندگی فردی و اجتماعی خود تدین و روحیه اخلاقی و عرفانی فوق‌العاده‌ای داشتند.
- استقلال رأی و عدم تقلید از بزرگان دیگر فلسفه؛ حاشیه‌نویس نبودن و شارح صرف نبودن حضرت استاد در حکمت متعالیه که دلایل بسیار زیاد و آشکاری دارد. از جمله:
- قرائت خاص از اصالت وجود
- عدم تایید وحدت شخصی وجود که اغلب پیروان حکمت متعالیه پذیرفته‌اند.
- نفی تشکیک عرضی، علی‌رغم این‌که خود ملاصدرا آن را مطرح کرده است.
- نفی اتحاد عاقل و معقول، علی‌رغم تایید خود ملاصدرا.
- ارائه دیدگاه اختصاصی در بحث مقولات و نفی مقوله بودن اغلب آنها.
- ….
- عدم انفعال در برابر فلسفه‌های دیگر، به خصوص فلسفه غرب؛ در عین بی‌توجه نبودن به نظرات، سوالات و شبهات آنان. تا جایی که می‌توان گفت بزرگ‌ترین فیلسوفی است که بیشترین اهمیت را به فلسفه غرب داده و آن را از نزدیک بررسی و نقد کرد. این امر نیز شواهد متعددی دارد. از جمله:
- نقد و بررسی دیدگاه فلاسفه غرب در اغلب آثار علمی استاد.
- آموزش فلسفه غرب در رشته فلسفه و سایر رشته‌های مرتبط در موسسه آموزشی امام ره.
- دعوت از اساتید فلسفه غرب و ارائه بحث توسط آنها.
- استقرار یک فیلسوف غرب توانا در موسسه و همکاری چنده دهه‌ای ایشان با استاد و موسسه.
- امتداد دادن فلسفه و متافیزیک به حوزه فلسفه‌های مضاف و تدوین متون علمی بی‌سابقه و عمیق در حوزه این فلسفه‌ها. از جمله در حوزه فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق، فلسفه سیاست. و مهم‌تر از آن گسترش این آموزش‌ها برای عموم مردم در قالب طرح ولایت.
- بها دادن به گفت‌وگو و مباحثه میان دانشمندان حوزه‌های معرفتی که نمونه بارزش تشکیل میزگردهای معرفت‌شناسی بوده و حاصل آن شش جلد بحث تخصصی درباره مسائل مختلف معرفت‌شناسی است.
- بها دادن به سایر حوزه‌های اندیشه، از جمله تفسیر قران با ارائه تفسیر موضوعی قرآن در حدود پانزده جلد که منبعی بی‌نظیر برای فهم معارف دینی و قرآنی است و نیز ورود به سایر حوزه‌های معرفتی به طوری که تقریباً در همه حوزه‌های علوم انسانی، حضرت استاد ورود داشته‌اند.
- تربیت شاگردان متعدد و راه‌اندازی موسسه‌ای علمی برای تربیت شاگرد و گسترش همه رشته‌های علوم انسانی.
- راه‌اندازی مرکز تدوین دایره المعارف علوم عقلی که کاری بی‌سابقه و بسیار سنگین در حوزه اندیشه اسلامی است.
- تدوین کتب آموزشی برای فلسفه که شاخص‌ترینش کتاب آموزش فلسفه است.
وی درباره نوآوری‌های خاص علامه مصباح یزدی در حوزه فلسفه گفت: نوآوری های خاص حضرت استاد به چند دسته تقسیم می شود.
- نظریه‌پردازی در حوزه معرفت‌شناسی و حل مساله معرفت یقینی با تکیه بر علم حضوری که از حیث نوع طراحی و تبیین بی‌سابقه است و به نحوی بسیار عالی و بی‌نقص می‌تواند مشکل معرفت یقینی را حل کند. طراحی حضرت استاد در این مورد واقعاً بی‌سابقه است و به این شکل خاص و کامل در کلمات فیلسوفان گذشته یافت نمی‌شود. گرچه مبانی و اجزای این طراحی در آثار آنان نیز موجود است.
- نظریه‌پردازی در حوزه فلسفه‌های مضاف، به خصوص در فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست.
- حل مساله واقع‌گرایی به شیوه‌ای بی‌سابقه با تکیه بر تحلیل مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی و به میان کشیدن حب کمال به عنوان مبنای واقعی بودن ارزش‌ها.
- ارائه تبیینی عقلانی از نظریه حکومت اسلامی و شیوه ایجاد و حفظ آن.
- ارائه دیدگاه ابتکاری فاعل بالتجلی بودن نفس نسبت به اراده و حل مساله اراده و اختیار. با این‌که غالب فیلسوفان گذشته و معاصر اراده را کیف نفسانی تلقی می‌کردند و حل مساله اختیار به این ترتیب بسیار دشوار بود.
- استفاده از بحث معقول ثانی فلسفی در حل بسیاری از معضلات فلسفی، از جمله ایده‌آلیسم استعلایی کانت، واقعی دانستن ارزش‌ها و لزوم اخلاقی
بدون دیدگاه