معرفی گروه هنر و تمدن اسلامی

 

 

 

گروه پژوهشی هنر و تمدن اسلامی

با تصویب پژوهشکدۀ اسلام تمدنی در سال ۱۳۹۵ و با نظر به رویکرد جدید، گروه‌های «مطالعات شرق اسلامی» (تأسیس سال ۱۳۷۳) و «ادبیات و هنر دینی»(تأسیس ۱۳۸۴) در هم آمیخته گردید و گروه «هنر و تمدن اسلامی» شکل گرفت. این گروه با بیش از دو دهه تجربه و پشتوانه بسیار خوب و ریشه دار انبوهی از مطالعات و پژوهش های روشمند در عرصه های تمدنی و هنری، با رویکردی متناسب با نیازهای جامعه علمی، اعم از دانشگاهی و حوزوی به انجام فعالیت های پژوهشی روی کرده و بر آن است تا با شناسایی آن چه بر جهان تمدنی اسلامی گذشته و تجارب بلندی که اندوخته، تمدن نوین اسلامی را تعریف کرده و  راهکارهای ایجاد آن را جستجو کند. مأموریت و اهداف این گروه و ظرفیت ها،‌برنامه ها و اقدامات آن به اجمال چنین است:

مأموریت:

مطالعات مبانی هنر اسلامی و تمدن نوین اسلامی به عنوان یکی از رویکردهای کلان حوزه‌های مطالعاتی تمدن و هنر اسلامی است که رویکردهای جدیدی را در ارتباط با اسلام و مطالعات تمدنی از جمله:  ارتباط اسلام با علوم، اسلام و سیاست، اسلام و هنر، اسلام و جامعه، اسلام و فلسفه، و اسلام و اسطوره­شناسی را در بر می‌گیرد.

 

اهداف کوتاه­ مدت (۲ ساله):

۱- مطالعات انتقادی نظریات معطوف به مبانی هنر و تمدن اسلامی؛

۲-فلسفۀ تمدن اسلامی، مبانی و ماهیت آن؛

۳- نقش معماری شیعی در الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی.

 

اهداف بلند­مدت (۵ ساله):

۱- مسائل میان­رشته‌ای مفاهیم و مبانی هنر و تمدن ایرانی‌- اسلامی؛

۲- ظرفیت‌شناسی منابع اسلامی با تأکید بر هنر و تمدن اسلامی.

 

اعضای  گروه:

۱- دکترمحمد باغستانی کوزه‌گر – استادیار؛ مدیرگروه و عضوهیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۲- دکترسیدحسین سیدی – استاد دانشگاه فردوسی و همکار پاره وقت گروه؛

۳- دکترسیدعلیرضا واسعی ، دانشیارعضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۴- غلامرضا جلالی ، استادیار؛  عضوهیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۵- حجت‌الاسلام محمد غفوری استادیار؛ عضوهیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۶- رضا سلطانی گرد فرامرزی – کارشناس گروه.

شورای علمی گروه:

۱-محسن خلیلی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد

 2-عبدالرحیم قنوات ،دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

۳-محسن طبسی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی مشهد.

۴- سیدعلیرضا واسعی،  دانشیارپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۵- غلامرضا جلالی، استادیارپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۶- محمد باغستانی کوزه‌گر، استادیارپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۷- محمد غفوری، استادیارپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

۸- علی ناظمیان فرد، دانشیار گروه تاریخ  دانشگاه فردوسی مشهد

۹- جعفر طاهری ،استادیار گروه معماری و شهرسازی؛ دانشگاه فردوسی مشهد

محققان:

۱- دکتر غلامرضا خدیوی – عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد؛

۲-دکتر زهیر صیامیان – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی؛

۳- دکتر مصطفی گوهری – عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی؛

۴- دکتر علیرضا باوندیان – عضو هیئت علمی دانشگاه هنر نیشابور.

 

پروژه­ های در دست تحقیق در سال ۹۷-۹۵:

۱- زمینه‌های بافتاری کوشش های شیعی در  استمرار تمدن اسلامی در  دورۀ مغول، نمونه­پژوهی تاریخی: اندیشه‌ها و کنشگری‌های خواجه نصیرالدین طوسی – دکتر محمد باغستانی کوزه‌گر؛

۲- ساختارشناسی نهادهای تمدنی در تمدن اسلامی (ساختارشناسی عناصر مولد تمدن در ایران عصر قاجار) – غلامرضا جلالی؛

۳- فلسفۀ تمدن اسلامی – دکتر سیدعلیرضا واسعی؛

۴- شیوه‌های معرفت‌شناسی در علوم انسانی از دیدگاه اسلامی – دکترسیدحسین سیدی؛

۵- کاربست آیات قرآنی در تاریخ­نگاری اسلامی با تأکید بر تاریخ طبری – دکتر زهیر صیامیان.

۶- تعامل دو فرهنگ  ایرانی و شیعی در سه حوزه اسطوره، هنر و فلسفه – غلامرضا جلالی

۷-پارادایم مکتب های عرفانی حوزه های علمی شیعه- غلامرضا جلالی

۹- ترجمه کتاب   kultur der ambiguitaet ,eineandre Geschichte des Islam فرهنگ مدارا، روایتی دیگر از تاریخ اسلام،غلامرضاخدیوی

۱۰- تولید محتوای کتاب تأثیر هنر رسانه‌ای بر کوتاه کردن فاصله کنش و واکنش در پاسخ به مسایل دینی بوسیله هنر

۱۱- تولید محتوای کتاب نیازسنجی و شبکه مسایل مطالعات اسلامی هنر(به استثنای فقه هنر)

۱۲- تولید محتوای کتاب اصناف معماران و بنّایان در دوره اسلامی: سیرتکوین و تکامل، ساختار و مناسبات با اصناف دیگر

۱۳- تولید محتوای کتاب مطالعه تأثیر هنر بر کوتاه کردن فاصله کنش و واکنش در پاسخ به مسائل دینی بوسیله هنر

۱۴- تولید گزارش گزینش نظام‌مند مطالعات اسلامی هنر

۱۵- تولید محتوای کتاب توصیف مضمون صداقت در هنر و ادبیات ایران و جهان

پروژه ­های اتمام­ یافته در سال ۹۷-۹۵:

۱- شکوفایی هنر اسلامی در پرتو سیرۀ نبوی – دکترعلیرضا باوندیان؛

۲- کارکرد اعتقادی هنر اسلامی – دکتر علیرضا باوندیان.

آثار منتشرشده در سال ۹۷-۹۵:

۱- اصول و مبانی ادبیات اسلامی – دکتر سیّدحسین سیدی؛

۲- نقش علمای شیعه در گسترش تشیع در هند – راضیه نجات‌حسینی؛

۳- میراث علمی امام حسن و امام حسین (ع) – دکترمحمد باغستانی.

۴- مکتب های عرفانی حوزه‌های شیعه؛ بخش نخست (ایران و عراق) – غلامرضا جلالی؛

۵- آفرینش‌های هنری در نهج‌البلاغه – دکتر سیدحسین سیدی.

آثار در دست چاپ:

۱-  فرهنگ مدارا، روایتی دیگر از تاریخ اسلام – دکترغلامرضا خدیوی؛

۲-تحلیل اندیشه، زندگی و کارنامه ملا حسین واعظ کاشانی      علی‌اصغر گوهری

۳- خیزش علمی شیعه در سده‌های چهارم و پنجم-باتاکید برآثارشیخ مفید،محمد باغستانی

۴- نظریه‌های زبان‌شناسی دانشمندان مسلمان در دوران شکوه تمدن اسلامی – دکترسیدحسین سیدی؛

 

مقالات علمی – پژوهشی:

۱- نسبت واژگان عدالت و تمدن در قرآن – دکترمحمد باغستانی؛۹۶

۲- بررسی مفاد بیعت در قیام های شیعی دو قرن اول اسلامی- دکتر سید علیرضا واسعی و سید محمد حسینی؛

۳-تبیین جایگاه و چرایی مشورت و رایزنی در زندگی امام علی علیه السلام با وجود علم الهی و عصمت – دکتر محمد باغستانی؛

۴- جستاری در کاربرد "امیرالمومنین" در فرهنگ و تمدن اسلامی – دکترسیدعلیرضا واسعی؛

۵- امام جواد (ع) به مثابه معیار – دکترسیدعلیرضا واسعی؛

۶-بررسی زمینه‌های نقش آفرینی فرهنگی تمدنی امامان شیعه با تأکید بر دوره امامت حضرت رضا (ع) -دکتر محمد باغستانی؛

۷- جستاری در رویارویی امام حسین علیه السلام با صلح امام حسین (علیه­السلام)؛ رویکرد و کنش – دکتر سیدعلیرضا واسعی؛

۸- جامعه و اصالت فلسفی آن از دیدگاه قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری) – دکتر سیدعلیرضا واسعی؛

۹- تعامل با خانواده در سنت رضوی (رویکرد تبارشناسانه) – دکترسیدعلیرضا واسعی.

۱۰- واکاوی زیبایی‌شناسی و معناشناسی سبک تکرار در اشعار نازک الملائکه ونیمایوشیج(مطالعه موردی چند قصیده)،دکتر سید حسین سیدی،پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت،سال ۹۶،بزرگداشت آیت ا…میلانی

۱۱- بررسی ساختار وجهی خطبه جهاد نهج البلاغه براساس فرانقش بینافردی نظریه نقش گرا، دکتر سید حسین سیدی، زبان پژوهی،ش۱ دوره ۶،

۱۲- تحلیل مؤلفه های معنایی سرزمین مادری در اندیشه عبدالصبور، بیاتی و نیمایوشیج، دکتر سید حسین سیدی، ادبیات تطبیقی،سال ۹۶

۱۳- بررسی معناشناختی جعل امامت در آموزه های قرآنی، دکتر سید حسین سیدی، لسان مبین،سال ۹۶،ش۳۶

۱۴- بررسی نقش سازوکار تقابل در آیات قران، دکتر سید حسین سیدی، زبان و ادبیات،سال ۹۶،ش۲۵

۱۵- بررسی جایگاه و نقش تربیتی شورا از صدر اسلام تا پایان دوره اموی،دکتر محمد باغستانی، پژوهش های اخلاقی،سال ۹۶،ش۲۷

۱۶- بازکاوی مهاجرت علی بن محمد باقر به کاشان و پیامدهای آن،دکتر سید علیرضا واسعی، پژوهش نامه تاریخ اسلام،سال ۹۶،ش۱

۱۷- راه کارهای اصلاح جامعه در سنت امامان…، دکتر سید علیرضا واسعی، پژوهشنامه تاریخ تشیع،سال ۹۶،ش۲

۱۸- عنصر هدایت گری در تکاپوی رهبرانه امام هادی(ع)، دکتر سید علیرضا واسعی، شیعه پژوهی،سال ۹۶،ش۱۵

۱۹- بررسی  عوامل تأثیر گذاری  های  متفاوت رخداد حرّه  بر سرنوشت حکومت امویان (شرق جهان اسلام واندلس)،دکتر محمد باغستانی، فصل نامه پژوهش نامه  تاریخ اسلام،سال ۹۶

۲۰- امکان تمدن اسلامی در دنیای کنونی؛ نگاهی به مبانی و ظرفیت ها، دکتر سید علیرضا واسعی، نقد ونظر،سال ۹۶،ش۴

۲۱- اهمیّت و نقش استراتژیک قلعه ی رَباح درتحکیم قدرت دولت های…، دکتر سید علیرضا واسعی، مطالعات تاریخی جهان اسلامی،سال ۹۶

۲۲- اسماعیل بن ابی اسمال           4 ، سیدعلیرضا واسعی و زکیه سادات امیری           دائره المعارف

 

 

کرسی علمی/ نشست تخصصی/ کارگاه آموزشی- پژوهشی در سال ۹۶-۹۵:

۱- نقد کتاب واقعۀ حرّه-  دکتر سیدعلیرضا واسعی؛

۲- تمثال و چهره­نگاری پیامبر اکرم (ص) در هنر تصویری شیعه ایرانی و کاربرد دینی آن – دکتر پدرام خسرونژاد؛

۳- مطالعات تمدن و تمدن­شناسی – دکتر سیدعلیرضا واسعی و دکتر محمد باغستانی.

۴-کرسی ترویجی_ نقد و بررسی کتاب اصول و مبانی ادبیات اسلامی مطالعه موردی شعر،ناقدین: دکتر علی باقر طاهری نیا و حجت الاسلام محمد غفوری،ارائه دهنده: دکتر سیدحسین سیدی، ۱۳۹۶/۵/۱۷،اتاق جلسات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی

۵- کرسی ترویجی- جایگاه نظریه محبت براساس آموزه‌های اسلامی در تمدن اسلامی،ناقد: دکتر سیدحسین سیدی،ارائه دهنده: غلامرضا جلالی، ۱۳۹۶/۱۱/۱۰، اتاق جلسات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی

 

جوایز و آثار برگزیده:

۱-راهبردهای ائمه در مواجهه با ناهنجاری­های اجتماعی

نویسنده:دکتر سید علیرضا واسعی/ عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبه اول کتاب سال حوزه/ مرجع اعطاکننده: مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان/ سطح جایزه: استانی. ۵۶۵۴۶۲/۹۶/۹/۷

۲-روش شناسی مطالعات تاریخی مرحوم عطاردی،عنوان جایزه یا برگزیدگی: رتبه دوم(مقاله)، مرجع اعطاکننده: حوزه علمیه خراسان/ سطح جایزه: استانی. ۵۶۵۴۶۲/۹۶/۹/۷

۳- کتاب واقعه حرّه، سید علیرضا واسعی، رتبه اول، جشنواره پژوهشی حوزه علمیه خراسان استانی،۹۵

۴– بررسی موقعیت های دانش تمدن شناسی در تمدن اسلامی،محمد باغستانی، مقاله برگزیده کمیسیون مطالعات تمدن و تمدن شناسی، دبیرخانه نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی